Η Αρχαία Μεσσήνη διατηρεί ως σήμερα την αίγλη του παρελθόντος καθώς ο χρόνος αλλά και η φύση «φέρθηκαν» στα ερείπια της αρχαίας πόλης με σεβασμό και φροντίδα. Θεωρείται από τις καλύτερα σωζόμενες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας και είναι για τους επισκέπτες μια πραγματική αποκάλυψη. Μια επίσκεψη ανάμεσα στα αρχαία κτήρια, τα γυμναστήρια, τις επιβλητικές πύλες και το αρχαίο θέατρο επιβάλλεται για κάθε επισκέπτη της Μεσσηνίας.
Η σπουδαιότητα όμως της περιοχής από την άποψη του αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν εξαντλείται στην Αρχαία Μεσσήνη. Αντίθετα, αρχαιολογικοί χώροι εξέχουσας σημασίας συναντά κανείς σε κάθε γωνιά της Μεσσηνίας, όπως για παράδειγμα το Ανάκτορο του Νέστορα, έξω από την Πύλο ή ακόμα και το σημείο όπου υποτίθεται πως βρίσκονται θαμμένοι οι μυθικοί Διόσκουροι, στην Καρδαμύλη. Δείτε παρακάτω τους αρχαιολογικούς χώρους της Μεσσηνίας που δεν πρέπει να χάσετε:
Αρχαία Μεσσήνη
Σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από την Καλαμάτα και λίγο έξω από το χωριό Μαυρομμάτι, υψώνονται τα ερείπια της αρχαίας πολιτείας της Μεσσήνης. Ο σπάνιος αυτός αρχαιολογικός χώρος έρχεται σταδιακά στο φως από την εποχή της ελληνικής Επανάστασης και, αν και πλέον βρίσκεται στην επιφάνεια στο μεγαλύτερο μέρος του, συνεχίζει να εκπλήσσει τους αρχαιολόγους.
Ναοί, οικίες, τείχη και δημόσια κτήρια σώζονται σε εξαιρετικά καλή κατάσταση, από μια πόλη που οικοδομήθηκε το 369 π.Χ. από τον Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα. Η Αρχαία Μεσσήνη ακολουθούσε το λεγόμενο ιπποδάμειο σύστημα στη διάταξή της, όπου όλα τα οικοδομήματα έχουν τον ίδιο προσανατολισμό και ο χώρος διαιρείται σε οριζόντιους και κάθετους άξονες. Το τείχος που περιέβαλλε την πόλη έχει συνολικό μήκος 9 χιλιομέτρων.
Η εντυπωσιακή Αρκαδική Πύλη (ή πύλη της Μεγαλόπολης) στέκει μεγαλοπρεπής ως τις μέρες μας, ενώ η άλλη αρχαία πύλη, η Λακωνική, δεν σώζεται. Κατά την περιήγησή του ο επισκέπτης συναντά αρχικά το Θέατρο της Μεσσήνης, στην συνέχεια την Κρήνη της Αρσινόης που ήταν κόρη του μυθικού βασιλιά της Μεσσηνίας Λεύκιππου και μητέρα του Ασκληπιού, και κατόπιν την Αγορά. Η Κρήνη δεχόταν νερό από την πηγή Κλεψύδρα, περιλαμβάνει διάφορες δεξαμενές και φαίνεται ότι χρησιμοποιούταν τουλάχιστον ως τον 6ο αιώνα μ.Χ.
Εκεί βρίσκεται και το Ασκληπιείο, που ήταν ο επιφανέστερος χώρος της Αρχαίας Mεσσήνης, κέντρο της δημόσιας ζωής της πόλης, και λειτουργούσε παράλληλα με την αγορά. Το Στάδιο και το Γυμνάσιο ανήκουν στα πλέον εντυπωσιακά, από άποψη διατήρησης οικοδομικά συγκροτήματα της αρχαίας πόλης. Τα περισσότερα ευρήματα από τις ανασκαφές φυλάσσονται στο Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης, το διώροφο κτήριο πριν από την είσοδο στον αρχαιολογικό χώρο.
Το Ανάκτορο του Νέστορα
Ένας εντυπωσιακός αρχαιολογικός χώρος, ένα παλάτι που θεωρείται το πιο καλά διατηρημένο Μυκηναϊκό Ανάκτορο στον Ελλαδικό χώρο. Σε απόσταση 14 χιλιομέτρων από τη σημερινή Πύλο, πιο κοντά στο χωριό Χώρα, το Ανάκτορο του Νέστορα χτίστηκε τον 13ο αιώνα π.Χ. από τον ίδιο το βασιλιά, ο οποίος παρουσιάζεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα ως συνετός γέροντας, τη γνώμη του οποίου πάντα σέβονταν οι Αχαιοί. Ο αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν που αποκάλυψε την Τροία ξεκίνησε και τις πρώτες έρευνες για τον εντοπισμό του ανακτόρου του Νέστορα, το 1888.
Η στιγμή για την μεγάλη ανακάλυψη όμως ήρθε το 1939 από τον Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη, ενώ οι έρευνες συνεχίζονται μέχρι σήμερα, με τη συμμετοχή του Πανεπιστημίου του Cincinnati, των ΗΠΑ. Οι χίλιες πινακίδες από το αρχείο του ανακτόρου, με κείμενα σε Γραμμική Β’, που ήρθαν στο φως από τους αρχαιολόγους, μας αποκαλύπτουν πολλές σημαντικές πληροφορίες για την καθημερινή ζωή, αλλά και τις οικονομικές και εμπορικές δραστηριότητες της προϊστορικής Πύλου.
Το Ανάκτορο του Νέστορα καταλαμβάνει έκταση 170×90 μέτρων, αποτελείται από τρεις κύριες αυτοτελείς πτέρυγες, που με τη σειρά τους διαχωρίζονται σε 105 διαμερίσματα. Η μεγάλη ορθογώνια «αίθουσα του θρόνου» με την κυκλική εστία, που είναι διαστάσεων 12,90Χ11,20 με 4 ή 6 εσωτερικούς κίονες για τη στήριξη της οροφής, το λουτρό με τον πήλινο λουτήρα και οι αποθήκες με τα πολυάριθμα αποθηκευτικά αγγεία θεωρούνται ως τα πιο σημαντικά.
Αρχαίες Θαλάμες
Ακόμα πιο ψηλά από τον σημερινό οικισμό Θαλάμες συναντά κανείς τα ερείπια της αρχαίας πόλης. Στις Αρχαίες Θαλάμες, την περίοδο της ακμής, βρισκόταν το μαντείο της Πασιφάης, το οποίο κατά κόρον χρησιμοποιούσαν οι Σπαρτιάτες, ενώ λατρεύονταν επίσης οι Διόσκουροι, Κάστορας και Πολυδεύκης, για τους οποίους ο περιηγητής Παυσανίας γράφει ότι γεννήθηκαν εκεί.
Μάλιστα αναφέρει ότι στο νησάκι Πέφνο, επίνειο των Θαλαμών, που βρίσκεται στην περιοχή του σημερινού ψαροχωρίου Αγ. Δημήτριος, υπήρχαν αγάλματα των Διόσκουρων. Το ονειρομαντείο που λειτουργούσε η Ινώ, βρισκόταν επίσης στις Αρχαίες Θαλάμες, όπου, σύμφωνα με την παράδοση, όσοι ήθελαν, έπιναν νερό από την ιερή πηγή, στη συνέχεια κοιμόντουσαν σε ειδικό χώρο και τελικά οι ιερείς τους εξηγούσαν τα όνειρά τους. Τα σημαντικότερα εκθέματα από τις Αρχαίες Θαλάμες εκτίθενται σήμερα στο αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας.
Ιερό του Παμίσου
Στο σύγχρονο χωριό Άγιος Φλώρος της Μεσσηνίας, στις πηγές του ποταμού Παμίσου ήταν χτισμένο το ιερό αφιερωμένο στον Ασκληπιό. Στη βορεινή πλευρά του χωριού, υπάρχουν δύο μικρές αλλά βαθιές λίμνες, σκεπασμένες με νούφαρα και άλλα υδροχαρή φυτά. Λέγονται «Μάτια» και πολύ κοντά σε αυτή την περιοχή ήλθαν στο φως τα ερείπια του Ιερού του Παμίσου.
Πρόκειται για αρχαίο ιερό, δωρικού ρυθμού, με μια μαρμάρινη στήλη με την επιγραφή: «ΑΣΚΛΑΠΙΟΔΩΡΟΣ ΠΑΜΙΣΩΙ» και μία ακόμα που γράφει: «ΔΕΞΙΠΠΟΣ EYXHN ΕΠΗΚΟΩ ΠΑΜΙΣΩ». Πολλά σημαντικά ευρήματα ήλθαν στο φως στο σημείο: πέντε κούροι, αρκετά ορειχάλκινα αγαλμάτια που παριστάνουν μικρά παιδιά με παραμορφωμένα μέλη, ειδώλια, και άλλα, τα οποία βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας, ενώ τα ορειχάλκινα ευρήματα βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.
Περιστεριά
Ένας από τους μυκηναϊκούς οικισμούς της Μεσσηνίας, η Περιστεριά έδωσε εντυπωσιακά χρυσά ευρήματα, που σε συνδυασμό με το μέγεθός των κτισμάτων, οδηγούν στο συμπέρασμα πως επρόκειτο για μια σπουδαία αρχαία πόλη. Ο λόφος της Περιστεριάς απέχει 1 χλμ. βόρεια από το χωριό Μύρο Μεσσηνίας και περίπου 8 χλμ από την Κυπαρισσία.
Οι τρεις θολωτοί τάφοι εντός του αρχαιολογικού χώρου και ένας ακόμα στα νότια του λόφου, τμήμα Ανακτόρου και πολλές κατοικίες είναι μεταξύ των σπουδαιότερων ευρημάτων στην περιοχή. Κοσμήματα και είδη καθημερινής χρήσης που ήρθαν στο φως, εκτίθενται σήμερα στο αρχαιολογικό μουσείο Χώρας. Οι αρχαιότερες κατασκευές χρονολογούνται στα 2.200 π.Χ. και εντοπίζονται στην περιοχή γύρω από τον μεγάλο, αναστηλωμένο θολωτό τάφο.
Αρχαία Θουρία
Είναι η πόλη εξαιτίας της οποίας όλη η περιοχή του Μεσσηνιακού κόλπου, από την Αβία και τις Φαρές μέχρι τις εκβολές του Παμίσου ποταμού ονομαζόταν «Θουριάτης κόλπος», κι αυτό είναι ένα μόνο από τα στοιχεία που κάνουν τους μελετητές της να πιστεύουν πως για μεγάλο διάστημα η Αρχαία Θουρία ήταν η σημαντικότερη πόλη της περιοχής. Τα ερείπιά της εντοπίζονται σε πλαγιά περίπου 10 χλμ. βορειοδυτικά της Καλαμάτας, βόρεια της σημερινής κωμόπολης Θουρίας.
Τμήμα του αρχαίου τείχους με ορθογώνιους πύργους, του 4ου αι. π.Χ., τα θεμέλια μεγάλου κτιρίου, ίσως ναού, με έναν κίονα που σώζεται στη θέση του, αλλά και τα πάρα πολλά κεραμικά αντικείμενα και λίθινα αρχιτεκτονικά τμήματα, φανερώνουν το μέγεθος της αρχαίας πόλης. Στην αρχαία Θουρία λατρευόταν η θεά Αθηνά, καθώς η μορφή της κοσμεί νομίσματα της ρωμαϊκής εποχής, αν και στην πόλη εντοπίστηκαν πολλά ιερά αφιερωμένα σε άλλους θεούς – ένα σπουδαίο ιερό της πόλης άλλωστε ήταν αφιερωμένο στη Σύρια θεά Ατάγαρτις, που θεωρείται μια μορφή της Αφροδίτης.
