Η Κορώνη και η Μεθώνη, οι «δίδυμες» πολιτείες της Μεσσηνίας, διαθέτουν και οι δυο ονομαστά κάστρα που ειδικά κατά την Ενετοκρατία στη Μεσόγειο, όταν και δημιουργήθηκαν, κυριαρχούσαν μεταξύ των λιμανιών της περιοχής. Σήμερα, μπορεί κανείς να δει δυο από τα καλύτερα διατηρημένα κάστρα στην ελληνική επικράτεια, με πύργους, πύλες, αλλά και οχυρώσεις, ακόμα και εσωτερικούς χώρους σε πολύ καλή κατάσταση, σχεδόν όπως ήταν στην ακμή τους, αιώνες πριν.
Το κάστρο της Κορώνης
Το μόνο μεσαιωνικό κάστρο του ελλαδικού χώρου που συνεχίζει να κατοικείται έως σήμερα είναι και ένα από τα πιο γνωστά κάστρα – Όλοι μας λίγο – πολύ χρησιμοποιούμε τη φράση για την Κορώνη και… τον μπάρμπα της! Βρίσκεται στα νοτιοανατολικά παράλια του Νομού Μεσσηνίας και δεσπόζει πάνω από τη σύγχρονη πόλη της Κορώνης, στην κορυφή του λόφου. Αν και δεν είναι γνωστή η ακριβής χρονολογίας ανέγερσής του, εν τούτοις το Κάστρο της Κορώνης είναι βυζαντινό δημιούργημα, στα θεμέλια της πόλης της αρχαίας Ασίνης. Η κεντρική είσοδος, η πύλη του κάστρου, είναι μια μεγάλη τετράγωνη κατασκευή, που ξεχωρίζει από μακριά. Την εποχή της ακμής, πάνω από την είσοδο υπήρχε ανάγλυφο με το Λιοντάρι του Αγίου Μάρκου, το σύμβολο της Βενετίας, ενώ υπήρχε επίσης πρόπυλο, που διατηρήθηκε μέχρι την Ελληνική Επανάσταση, με παραστάδες, δεξιά και αριστερά. Κατά την είσοδο σας σήμερα στο κάστρο, θα δείτε χωράφια και κατοικίες στο αριστερό σας χέρι. Αν συνεχίσετε αριστερά στο πρώτο δρομάκι, θα κατευθυνθείτε προς τη πύλη Β´, η οποία από τη μία πλευρά οδηγεί στην παραλία αλλά και στο μεγάλο πλάτωμα στο δεξί σας χέρι. Αξίζει μια στάση σε αυτό το σημείο για να θαυμάσετε τη συγκλονιστική θέα: όλος ο Μεσσηνιακός κόλπος στα πόδια σας και στο βάθος οι χιονισμένες κορυφές του Ταΰγετου! Ο εντυπωσιακός βυζαντινός ναός της Αγίας Σοφίας σας περιμένει μέσα στο κάστρο, ενώ κοντά θα συναντήσετε και το ναό του Άγιου Χαραλάμπους, που αρχικά ήταν καθολική εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Ρόκκο, στη συνέχεια μετατράπηκε σε οθωμανικό τέμενος και αργότερα σε ορθόδοξο ναό. Στην σκιά του κάστρου, από την έξοδο μετά το νεκροταφείο, θα βρεθείτε στην εκκλησία της Ελεήστρας του 1900, πολιούχου της πόλης (γιορτάζει ανήμερα της Ζωοδόχου Πηγής). Το Κάστρο της Κορώνης, αν και βυζαντινό, στη μορφή που το βλέπουμε σήμερα, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα βενετσιάνικης οχυρωματικής αρχιτεκτονικής.
Το κάστρο της Μεθώνης
Στην άλλη άκρη από την Κορώνη, στο νοτιοδυτικότερο άκρο της Πελοποννήσου, δεσπόζει επιβλητικό το Κάστρο της Μεθώνης. Έχει έκταση περίπου 93 στρέμματα, ενώ στην άκρη προς τη θάλασσα βρίσκεται το Μπούρτζι, όπου μπορεί κανείς να φτάσει από πλακόστρωτο διάδρομο μέσω της εντυπωσιακής Πύλης της Θάλασσας. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, το κάστρο χτίστηκε το 1209 από τους Ενετούς. Μια τεχνητή τάφρος το χωρίζει από την ξηρά, κάνοντάς το να μοιάζει με «νησί», ενώ μια εντυπωσιακή γέφυρα το συνδέει με τη στεριά. Είναι πέτρινη και αποτελείται από δεκατέσσερα τόξα, έργο της Expedition scientifique de Μοree, που συνόδευε τον στρατηγό Μαιζόν στην Πελοπόννησο, το 1828. Η πύλη του Κάστρου της Μεθώνης είναι εξίσου εντυπωσιακή και διακοσμημένη με ανάγλυφα. Αριστερά και δεξιά της εισόδου διατηρούνται οι δυο μεγάλοι προμαχώνες, ενώ στη δυτική άκρη βρίσκεται ο προμαχώνας Bembo, που χτίστηκε στη διάρκεια του 15ου αιώνα. Η βόρεια πλευρά είχε πάρει την τελική της διαμόρφωση στις αρχές του 18ου αιώνα και αυτήν διατηρεί μέχρι σήμερα, με το ύψος του τείχους να φθάνει τα 11 μέτρα. Ο θολοσκέπαστος δρόμος που ξεκινά από την πύλη εισόδου, οδηγεί από μια δεύτερη πύλη και μετά μια τρίτη, στο εσωτερικό του κάστρου. Εκεί σώζονται ερείπια από τα σπίτια στα οποία κατοικούσαν την περίοδο της ακμής οι βενετσιάνοι άρχοντες, ο πλακόστρωτος δρόμος που οδηγούσε στην Πύλη της Θάλασσας, τα ερείπια ενός τουρκικού λουτρού, της βυζαντινής εκκλησίας της Αγίας Σοφίας, κοντά στην οποία βρέθηκε μία πλάκα με λατινικά γράμματα (που χρονολογείται στα 1714), τμήματα δωρικών κιόνων και ένας μονολιθικός κίονας από γρανίτη όπου υποτίθεται ότι ήταν στημένο είτε το φτερωτό λιοντάρι της Βενετίας είτε η προτομή του Μοροζίνι, ενός Δόγη της Βενετίας – γι´ αυτό και ονομάζεται «στήλη του Μοροζίνι». Η μεγάλη ακμή του Κάστρου τοποθετείται την περίοδο της Α’ Ενετοκρατίας, δηλαδή κατά τον 13ο-15ο αιώνα, ενώ η οριστική παρακμή του επήλθε μετά το 1828, όταν πλέον ο πληθυσμός του μεταφέρθηκε εκτός των τειχών, αφήνοντας την καστροπολιτεία να θεωρείται έως σήμερα μια από τις πιο χαρακτηριστικές στον ελληνικό χώρο.
Μπούρτζι
Αν και ουσιαστικά αποτελεί τμήμα του Κάστρου της Μεθώνης, καθώς πρόκειται για το μικρό οχυρό στη νησίδα στα νότια του κάστρου ενώ συνδέεται με αυτό με μια αψιδωτή, πέτρινη, πλακόστρωτη γέφυρα, το Μπούρτζι συνηθίζεται να θεωρείται «αυτόνομο» κάστρο. Αποτελείται από έναν οκτάπλευρο, διώροφο πύργο, ο οποίος περιβάλλεται από χαμηλό οκτάπλευρο τείχος, ενώ καλύπτεται από ημικυλινδρικό τρούλο. Πέτρινες σκάλες οδηγούν στον όροφο, όπου διαμορφώνεται αίθουσα με κανονιοθυρίδες περιμετρικά. Ξεκίνησε να χτίζεται ως οχυρό από τους Ενετούς το 1500 και ολοκληρώθηκε από τους Οθωμανούς κατά τον 16ο αιώνα. Μετά την έλευση του Ιμπραήμ στη Μεθώνη το 1825, το Μπούρτζι έγινε πύργος – φυλακή, όπου υπέστησαν βασανιστήρια και βρήκαν φριχτό θάνατο εκατοντάδες αιχμάλωτοι. Εδώ, τον Οκτώβριο του 1825, νικημένος από τις κακουχίες και τη χολέρα, πέθανε και ο «Άγιος Μεθώνης», Γρηγόριος Παπαθεοδώρου, ένας από τους ιερωμένους που πολέμησαν στην ελληνική Επανάσταση. Σύμφωνα με την παράδοση, το πτώμα του ρίχτηκε στα αφρισμένα κύματα και χάθηκε.
