Το Terrabook σου φτιάχνει έναν οδηγό για την Κύπρο (Μέρος Β’)

Η Κύπρος είναι το νησί των αντιθέσεων, μια πανέμορφη χώρα που συνδυάζει βουνό και θάλασσα, πολιτισμό και φύση, αλλά και στοιχεία της εξελιγμένης Δύσης και της παραδοσιακής Ανατολής. Το Terrabook παρουσιάζει έναν πλήρη, αλλά συνοπτικό οδηγό με χρηστικές και… άχρηστες πληροφορίες, περίεργα στοιχεία, εδνιαφέροντα στατιστικά και αξιοσημείωτες πρωτιές για όποιον σκέφτεται να ταξιδέψει στο νησί της Αφροδίτης και θέλει να το γνωρίσει εναλλακτικά και σε όλες τις εκφάνσεις του. Όλη η Κύπρος σε σύντομη περιγραφή..

Μέρος Β’: Εκκλησίες, άγιοι, χωριά και…περίεργα

-Στα χρόνια της τουρκοκρατίας (1570-1878), υπήρχε ένας νόμος που έλεγε ότι ο μπέης της περιοχής μπορούσε να μετατρέψει μια εκκλησία σε τζαμί, αν κατάφερνε να μπει στην εκκλησία από την πόρτα καβάλα στο άλογό του. Οι ντόπιοι για να το αποφύγουν, συνήθιζαν με ομαδική εργασία να επιχωματώνουν τις αυλές των ναών για να μικρύνει η πόρτα και να μη μπορούν να εισέλθουν με το άλογό τους οι Τούρκοι στις εκκλησίες.

 

-Στην Κύπρο μας είπαν ότι δεν συνηθίζουν να θυμιατίζουν με λιβάνι τους πιστούς μέσα στην εκκλησία, αλλά τους ”καπνίζουν” με αποξηραμένα φύλλα ελιάς.

-Κάθε Κύπριος και Κύπρια έχει πάει έστω μια φορά στη ζωή του στη Μονή Κύκκου. Το διασημότερο και πλουσιότερο μοναστήρι που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.150 περίπου μέτρων, ιδρύθηκε γύρω στα τέλη του 11^ου αιώνα και μετά από μια σειρά θαυματουργών γεγονότων, από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο τον Α΄ τον Κομνηνό (1081-1118), ο οποίος εκτός από οικονομική συνεισφορά, έστειλε την εικόνα της Παναγίας που βρισκόταν μέχρι τότε στο βυζαντινό ανάκτορο της Κωνσταντινούπολης. Κατά τη μεταφορά της εικόνας από τα παράλια ως τα βουνά του Τροόδους με συνοδεία πλήθους πιστών, τα δέντρα υποκλίνονταν, ενώ τα κοχύλια έβγαιναν από τη θάλασσα και τους συνόδευαν. Μέχρι σήμερα στην διαδρομή από τη θάλασσα προς την κορυφή, υπάρχουν ακόμα τα δέντρα που υποκλίνονται και διάφορα όστρακα μέσα στους βράχους.

 

-Η εικόνα της Παναγίας του Κύκκου προστατεύεται από πέπλο και βρίσκεται από το 1576 μέσα σε ασημένια θήκη, διακοσμημένη με μαργαριτάρια. Το ασημένιο κάλυμμα αντικαταστάθηκε από ένα καινούργιο το 1795 και έκτοτε, η εικόνα δεν έχει κοιταχτεί ποτέ από κανένα. Όποιος προσπάθησε να σηκώσει το πέπλο, τιμωρήθηκε και τον βρήκαν πολλές συμφορές.

-Πάνω Αρόδες: Το σημαντικότερο αξιοθέατο του χωριού της επαρχίας Πάφου είναι η κεντρική εκκλησία του, κτίσμα του 18^ου αιώνα που βρίσκεται πάνω στην πλακόστρωτη πλατεία. Ο ναός είναι αφιερωμένος στον πολιούχο της κοινότητας Άγιο Καλανδίωνα και πιθανότατα να αποτελεί την μοναδική στον κόσμο εκκλησία που έχει αφιερωθεί στον εν λόγω άγιο. Ό Άγιος Καλανδίωνας είναι ένας από τους 300 Αλαμάνους Αγίους που ήρθαν στη Κύπρο κατά τον 7^ο αιώνα, μετά τις επιδρομές των Σαρακηνών στην Παλαιστίνη και τη Συρία, οπότε και τις κατέκτησαν.

-Επίσης, έξω από τον προαναφερθέρντα ναό, συναντώνται οι δύο σαρκοφάγοι που ανήκουν στον Άγιο Αγαπητικό και τον Άγιο Μισητικό. Η παράδοση λέει ότι οι ερωτευμένοι πήγαιναν στον ιερέα του χωριού, ο οποίος έξυνε σκόνη από το κάλυμμα της λάρνακας του Αγίου Αγαπητικού, την έριχνε μέσα σε αγιασμένο νερό ή στο φαγητό και την έδινε για να την προσφέρουν στον ανεκπλήρωτό τους έρωτα. Από την άλλη, όσοι ήθελαν να αλλάξουν τη γνώμη των γονιών τους σχετικά με το γάμο τους ή και να προκαλέσουν ερωτική αποστροφή, έπαιρναν σκόνη από το κάλυμμα της λάρνακας του Αγίου Μισητικού.

-Ο Άγιος Τυχικός στα Μέσανα της επαρχίας Πάφου είναι επίσης η μοναδική εκκλησία του κόσμου αφιερωμένη σε αυτόν τον άγιο, όπως και η Εκκλησία Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης η μοναδική αφιερωμένη στους εν λόγω αγίους. Μάλιστα, ο 3 ετών Κήρυκος θανατώθηκε πρώτος μπροστά στα μάτια της μητέρας του και έπειτα η Ιουλίττη αποκεφαλίστηκε. Ο τρίχρονος Κήρυκος είναι ο νεαρότερος μάρτυρας και ομολογητής της χριστιανικής πίστης.

-Σημαντικό αξιοθέατο στη Φιλούσα είναι η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, βυζαντινό κτίσμα του 12^ου αιώνα. Ο ναός έχει αναπαλαιωθεί από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και φιλοξενεί το αντίγραφο της πιο αρχαίας κινητής αγιογραφίας της Κύπρου, μια εικόνα διπλής όψης, της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Γεωργίου του Καππαδόκη. Η εικόνα πιθανολογείται ότι έφτασε στην Κύπρο από τη Μικρά Ασία με την επιστροφή του Αρχιεπισκόπου Κύπρου το 698 μ.Χ. Η αγιογραφία αναπαριστά την Αγία Μαρίνα όρθια και δίπλα της σκηνές από το μαρτύριό της και από την άλλη πλευρά απεικονίζεται ο έφιππος Άγιος Γεώργιος να κουβαλά κάποιον πάνω στο άλογό του, ενώ δεν υπάρχει ο δράκος.

-Στην επαρχία Λάρνακας, υπάρχει ένα μικρό εκκλησάκι το οποίο ονομάζεται «η Παναγία της Αγάπης». Λένε, ότι αν μια ερωτευμένη γυναίκα πάρει χώμα από τον προαύλιο χώρο της εκκλησίας και το ρίξει στο νερό ή στον καφέ αυτού που αγαπά, τότε αυτός την ερωτεύεται και την κυνηγάει.

-Κοντά στο Μιτσερό, το ξωκλήσι του Αγίου Κουρνούτα είναι πιθανότατα ο μοναδικός ναός όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο αφιερωμένος στον εν λόγω άγιο και χτίστηκε στο σημείο που ασκήτεψε, δίπλα από τα ερείπια της παλιάς εκκλησίας. Ο Άγιος Κουρνούτας που γιορτάζει στις 12 Σεπτεμβρίου, ήταν μοναχός που έφτασε στην Κύπρο τον 7^ο αιώνα, περίοδο που άρχισαν οι αραβικές επιδρομές στο νησί και θεωρείται ότι θεράπευε πληγές στα αυτιά, στους αγκώνες και τα γόνατα.

-Η μνήμη των Αγίων Νόμωνος και Βηχιανού τιμάται στις 11 Δεκεμβρίου, οπότε και πολλοί πιστοί προσέρχονται στο χωριό, καθώς είναι οι μοναδικές εκκλησίες παγκοσμίως μοναδικό προσκύνημα που βρίσκεται στην κοινότητα της Ανάγυιας.

-H εκκλησία του Μονογενούς στο χωριό Κοιλάνι είναι η μοναδικός ναός παγκύπρια αφιερωμένος στο Μονογενή Υιό του Θεού.

-Εκτός από τους πολλούς ναούς, το νησί της Αφροδίτης έχει και πολλά σπήλαια που έχουν διαμορφωθεί σαν εκκλησίες. Σε πολλές από αυτές βρέθηκαν εικόνες αγίων ή της Παναγίας, ενώ σε άλλες είχαν καταφύγει οι άγιοι των περασμένων αιώνων και τις χρησιμοποιούσαν ως ασκητήρια. Έτσι, σήμερα, τα σπήλαια αυτά αποτελούν ιδιόμορφους φυσικούς ναούς.

-Το Πολέμι είναι το χωριό της τουλίπας, αφού συνιστά τη μοναδική παγκυπρίως περιοχή όπου φύεται η άγρια τουλίπα. Στον οικισμό για χάρη της πραγματοποιείται το Φεστιβάλ Τουλίπας Πολεμίου.

-Ο ηλεκτροπαραγωγικός σταθμός στην τουριστική και πανέμορφη Κακοπετριά ήταν μια πρωτοποριακή μέθοδος ηλεκτροδότησης από τον Χριστόφορο Βασιλείου, γνωστό στους ντόπιους ως ο «Χριστόφορος  Ηλεκτρολόγος», που κατασκεύασε το 1927 μια ηλεκτρική γεννήτρια με κινητήρια δύναμη το νερό, γράφοντας μια χρυσή σελίδα στην ιστορία του ηλεκτρισμού της Κύπρου. Μάλιστα, σε αυτόν οφείλεται και η λειτουργία του πρώτου κινηματογράφου σε κυπριακό χωριό, του θερινού σινεμά «Ορφεύς».

-Τα διάσημα αμπέλια του Κάθικα παράγουν άσπρο σταφύλι, από το οποίο βγαίνει το ξινιστέρι, που θεωρείται ίσως το καλύτερο της Κύπρου. Χαρακτηριστικό είναι ότι πάνω από το 50% του λευκού κρασιού στο νησί, προέρχεται από σταφύλια της περιοχής, κάτι που υποδηλώνει την απαραίτητη επίσκεψη στα 2 τοπικά οινοποιεία.

-Μια πρωτοτυπία που συναντά ο επισκέπτης στις Κέδαρες της επαρχίας Πάφου είναι το γυναικείο καφενείο κοντά στην πλατεία του χωριού, το ένα από τα δύο στην Κύπρο που απευθύνεται αποκλειστικά σε γυναίκες. Κρατώντας τον παραδοσιακό χαρακτήρα του παλιού κυπριακού καφενέ, το καφενείο αυτό δημιουργήθηκε από τις ντόπιες, οι οποίες μαζεύονται κυρίως τα απογεύματα να πλέξουν, να δουν τηλεόραση και να συζητήσουν πίνοντας τον καφέ τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο καφές προσφέρεται δωρεάν, αφού σκοπός δεν είναι το κέρδος, αλλά η προσέλευση περισσότερων γυναικών.

-Ένας ανεπτυγμένος και κατεξοχήν τουριστικός προορισμός, μια ανάσα από την Πάφο, η Τάλα κατέχει τρεις αξιοσημείωτες πρωτιές στην Κύπρο:α) είναι η μοναδική κοινότητα στο νησί που έχει ισάριθμους ξένους μόνιμους κατοίκους και αυτόχθονες, αριθμώντας στο σύνολο περίπου 5.000. Αποτέλεσμα της έντονης οικιστικής ανάπτυξης των τελευταίων δεκαετιών, η Τάλα προσέλκυσε μεγάλο αριθμό αλλοδαπών (2.500 περίπου Βρετανοί, Ρώσοι, Άραβες, Νορβηγοί και άλλοι) που την επέλεξαν για το καλό της κλίμα και τη γειτνίαση με την Πάφο και τις πάμπολλες υποδομές της.

β) Η έτερη πρωτιά που απολαμβάνει το χωριό αφορά το είδος τουρισμού που προσελκύει. Θεωρείται η μοναδική κοινότητα στην επαρχία και σε όλο το νησί, στην οποία ο τουρισμός έχει αμιγώς θρησκευτικό περιεχόμενο. Η παγκοσμίως αναγνωρισμένη Μονή Αγίου Νεοφύτου, το σημαντικότερο αξιοθέατο του χωριού, βρίσκεται 3 περίπου χιλιόμετρα βορειοανατολικά του χωριού και αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδες τουριστών κάθε χρόνο από όλα τα μέρη της γης και κυρίως τη Ρωσία.

γ)Η τρίτη πρωτιά έχει να κάνει με το φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Στην τοποθεσία «Στεφάνου» εντοπίζονται τα «καπνίσματα», πανύψηλα δέντρα που το ύψος τους ξεπερνά τα 10 μέτρα και έχουν φύλλωμα σε σχήμα παλάμης. Τα μοναδικά αυτά σε όλη την Κύπρο δέντρα, απαντώνται μόνο εδώ και σε περιοχή στη Μέση Ανατολή. Η ιδιότυπη ονομασία τους προέκυψε από το γεγονός ότι ο φλοιός του δέντρου εκκρίνει ένα είδος πίσσας που χρησιμοποιείται στην εκκλησία για κάπνισμα, αντί του λιβανιού. Αν και είναι άγνωστο πώς φύτρωσαν ή πώς βρέθηκαν εδώ αυτά τα δένδρα, η παράδοση αναφέρει ότι τα έφερε μαζί του ο Άγιος Νεόφυτος όταν επέστρεψε από τους Αγίους Τόπους. Οι προσπάθειες να μεταφυτευτούν τα καπνίσματα σε άλλες περιοχές, ήταν άκαρπες, διατηρώντας την παρουσία του είδους εδώ και αρκετούς αιώνες μόνο στη περιοχή της Τάλας.

-Η Αγία Νάπα φιλοδοξεί να γίνει μια καθολικά προσβάσιμη πόλη για άτομα με αναπηρία. Σήμερα, είναι η μοναδική στην Ευρώπη μαζί με το Ρέθυμνο που αναπτύσσει υποδομές με πλήρη προσβασιμότητα και εκδίδει οδηγούς και δράσεις αποκλειστικά απευθυνόμενους σε ΑμΕΑ.

-Μία εντυπωσιακή και πρωτότυπη πρωτιά που κατέχει ο Δελίκηπος είναι ότι φιλοξενεί το πρώτο πράσινο στρατόπεδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πιστοποιημένο κατά τον ευρωπαϊκό κανονισμό ΕΜΑS. Το σύγχρονης κατασκευής οικολογικό στρατόπεδο Αντ/γου Στ. Καλμπουρτζή είναι το μοναδικό στην Ευρώπη που εξοικονομεί 30% ηλεκτρική ενέργεια, (μέσω των φωτοβολταϊκών που χρησιμοποιεί), 12% λιγότερο νερό διαθέτοντας εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων και ταυτόχρονα μειώνει τις εκπομπές διοξειδίουτου άνθρακα. Είναι η πρώτη φορά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο που στρατόπεδο χώρας μέλους της Ε.Ε. εφαρμόζει σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης και είναι το πρώτο πιστοποιημένο πράσινο στρατόπεδο με πιστοποίηση από τα αρμόδια όργανα.

-Από την τρεμιθιά εξάγεται με κάποια διαδικασία χυμός, ο οποίος στην συνέχεια επεξεργάζεται και μας δίνει την Παφίτικη πίσσα, ένα πολύ ωφέλιμο για τα δόντια προϊόν το οποίο παράγεται μόνο στην Πάφο και σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου. Οι τρέμιθοι ανήκουν στα ιερά δέντρα, τα οποία κατά την αρχαιότητα τιμούσαν δεόντως σε τελετές που συνδέονταν με τη γονιμότητα. Σε πολλές περιοχές της Ανατολικής Μεσόγειου, όπως στο Ισραήλ, στη Μινωική Κρήτη και τη Μυκηναϊκή Ελλάδα, η δενδρολατρεία για την τρεμιθιά αποτυπώθηκε και στη θρησκευτική τέχνη, και πιθανώς λειτουργούσε ως ένα θρησκευτικό σύμβολο για τη δύναμη της ζωής, του θανάτου, της αναγέννησης και του τελετουργικού καθαρισμού. Η ικανότητα του εν λόγω δέντρου να αναπτύσσεται σε ένα σημαντικό μέγεθος, αποτελούσε τον βασικό λόγο που το καθιέρωσε ως αντικείμενο λατρείας.

-Στην παραλία νησί στην Αγία Νάπα, η περιβόητη λωρίδα γης που ενώνει την ακρογιαλιά με το απέναντι νησάκι, είναι ορατή από το Μάιο μέχρι τις αρχές Σεπτέμβρη. Τον υπόλοιπο χρόνο λόγω παλίρροιας, το νερό καταπίνει τη λωρίδα και αποκόπτεται το νησί.

-Η Πύλα είναι η μοναδική κοινότητα όπου μετά την τουρκική εισβολή του 1974, οι αρχικοί κάτοικοι, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, συνεχίζουν να συνυπάρχουν μέχρι και σήμερα, υπό την επίβλεψη των δυνάμεων του ΟΗΕ.

-Τα Πάνω και Κάτω Λεύκαρα, δυο πανέμορφα παραδοσιακά χωριά όπου κατασκευάζονται τα φημισμένα λευκαρίτικα κεντήματα. Λέγεται πως η αψεγάδιαστη τεχνική τους έφερε στο νησί το Λεονάρντο ντα Βίντσι, προκειμένου να διαλέξει ένα τραπεζομάντιλο για τον Καθεδρικό του Μιλάνο.

-Ένα πρωτότυπο πάρκο της Κύπρου είναι το Πάρκο Νεογέννητων Παιδιών στη Δερύνεια, στο οποίο οι οικογένειες που αποκτούν παιδί, έρχονται και φυτεύουν ένα δεντράκι αφιερωμένο στο μωρό τους.

-Το Πάρκο των Εθνών βρίσκεται στην Αθαλάσσα, λίγο έξω απο τη Λευκωσία, στο οποίο οι ξένοι αρχηγοί κρατών που επισκέπτονται το νησί, φυτεύουν δέντρα σε ανάμνηση της επίσκεψής τους.

-Η Κύπρος αποτελεί το «σπίτι» του αρχαιότερου κρασιού που παράχθηκε στον κόσμο, σύμφωνα με το βιβλίο Guinness, την κουμανταρία. Ο «βασιλιάς των κρασιών ή το κρασί των βασιλιάδων» είναι το πιο διάσημο και επιτυχημένο κρασί που έβαλε τη σφραγίδα του και σημάδεψε την ιστορία της επαρχίας Λεμεσού. Λέγεται ότι πήρε το όνομά της από τους σταυροφόρους ιππότες του 13ου αιώνα, αλλά είχε ανακαλυφθεί από το 2000 π.Χ. Σήμερα, παράγεται στα 14 κουμανταροχώρια της επαρχίας (Άγιος Γεώργιος Συλίκου, Άγιος Κωνσταντίνος Λεμεσού, Άγιος Μάμας Λέμεσού , Άγιος Παύλος Λεμεσού, Αψιού, Γεράσα, Δωρός, Ζωοπηγή, Καλό Χωριό Λεμεσού, Καπηλειό, Λάνια, Λουβαράς, Μονάγρι, Συλίκου). Σύμφωνα με την ιστορία, ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος το 1191 παντρεύτηκε τη Βερεγγάρια στο κάστρο Λεμεσού, στο μοναδικό βασιλικό γάμο εκτός βρετανικού εδάφους, έχοντας στο τραπέζι του το υπέροχο τοπικό κόκκινο κρασί, ενώ αργότερα το Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών με έδρα το Κολόσσι, συνέχισε να καλλιεργεί αμπέλια για παραγωγή κουμανταρίας, που την έκαναν διάσημη σε όλη την Ευρώπη με το πέρασμα των αιώνων. Η κουμανταρία, ένας επιδόρπιος οίνος από ποικιλίες ξυνιστέρι και μαύρο που έχουν εκτεθεί στον ήλιο, γλυκός σαν λικέρ, θεωρείται ένα από τα αρχαιότερα κρασιά στον κόσμο και έχει κατοχυρωθεί ως προϊόν με ονομασία προέλευσης από το 2008. Σήμερα γιορτάζεται από το περίφημο φεστιβάλ κουμανταρίας και παράγεται αποκλειστικά στα κουμανταροχώρια που διαχωρίζονται από τα κρασοχώρια, βάσει νομοθεσίας από την εποχή της Αγγλοκρατίας.

Διάβασε το 3ο μέρος του ταξιδιωτικού οδηγού για την Κύπρο, ή πήγαινε πίσω στο 1ο.