Στοιχεία ανάδειξης της κουλτούρας και σημαντικά κτιριακά μνημεία που αποτυπώνουν την ιστορία και τη λαογραφία του νησιού, τα μουσεία της Κύπρου λειτουργούν όχι μόνο ως αξιοθέατα, αλλά ως φορείς πολιτισμού του νοτιοανατολικότερου άκρου της Ευρώπης.
Αν και μικρή χώρα η Κύπρος, έχει έναν εντυπωσιακό αριθμό μουσείων που καλύπτουν όλα τα ενδιαφέροντα των τουριστών και προσφέρουν μια ευρεία γκάμα θεματολογίας που μπορεί να εντυπωσιάσει και τους πλέον απαιτητικούς «θιασώτες» του πολιτισμού. Το Terrabook μέτρησε 190 περίπου μουσειακούς χώρους και σου παρουσιάζει αλφαβητικά και ανά επαρχία, μερικά από τα σημαντικότερα μουσεία στην Κύπρο, κάποια που είναι μοναδικά στο είδος τους ή καταλαμβάνουν αξιοπερίεργες πρωτιές.
Επαρχία Λευκωσίας
Αρχαιολογικό Μουσείο Κύπρου
Είναι το πρώτο και το μεγαλύτερο στο είδος του μουσείο στο νησί και βρίσκεται στην οδό Μουσείου, στο κέντρο της Λευκωσίας, φιλοξενώντας ευρήματα από τα προϊστορικά χρόνια έως και την πρώιμη Χριστιανική περίοδο που έφεραν στο φως οι πολυάριθμες και συχνές ανασκαφές.
Αρχαιολογικό Μουσείο Γεωργίου και Νεφέλης Τζιάπρα Πιερίδη
Στην παλιά πόλη της Λευκωσίας, ο χώρος περιλαμβάνει την ιδιωτική τους συλλογή με περισσότερα από 600 αντικείμενα, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα της κυπριακής ιστορίας, από την Πρώιμη Eποχή του Xαλκού (2500 π.X.) έως και τη μεσαιωνική περίοδο και τον 16ο αιώνα. Στο μουσείο υπάρχει ο Ψηφιακός Αρχαιολογικός Εξερευνητής SPYRA, ένα πρωτότυπο ψηφιακό πρόγραμμα, που φέρνει τα εκθέματα κοντά στον επισκέπτη, λειτουργώντας διαδραστικά. Συγκεκριμένα, ο επισκέπτης επιλέγει ένα αντικείμενο, όπως κεραμικό όστρακο ή θραύσμα από ασβεστολιθικό άγαλμα που είναι απομίμηση του πρωτότυπου και το τοποθετεί σε μια κυκλική βάση, η οποία το αναδημιουργεί σε μια μεγάλη οθόνη. Η μικρή οθόνη αφής με τα επιλογές που δίνει, ενημερώνει για το συγκεκριμένο αντικείμενο.
Αρχοντικό Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου
Βρίσκεται μέσα στη Λευκωσία, στην Οδό Πατριάρχου Γρηγορίου, όντας το σημαντικότερο δείγμα αστικής αρχιτεκτονικής της τουρκοκρατίας του 18ου αιώνα. Ήταν το σπίτι του δραγουμάνου (διερμηνέας μεταξύ του Χριστιανικού πληθυσμού και του Οθωμανού κυβερνήτη) Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου και της οικογένειάς του με τα έξι παιδιά, που έζησε εκεί μεταξύ του 1793 και 1808. Για την αποκατάσταση της οικίας, το μουσείο τιμήθηκε με το βραβείο Europa Nostra το 1998.
Βυζαντινό Μουσείο Λευκωσίας
Από τους πιο εντυπωσιακούς χώρους, το μουσείο βρίσκεται στον πυρήνα της παλιάς πόλης, πολύ κοντά σε γνωστά αξιοθέατα πολιτισμού και προβάλλει συνολικά τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα εικόνων βυζαντινής τέχνης από ολόκληρη την Κύπρο. Η πλούσια συλλογή περιλαμβάνει πάνω από 300 εικόνες που χρονολογούνται από τον 12ο έως και τον 20ο αιώνα, αποτοιχισμένες τοιχογραφίες από τον 9ο έως τον 18ο αιώνα, καθώς και διάφορα κειμήλια, σκεύη και άμφια.
Δασικό Μουσείο Κάμπου Λευκωσίας
Βρίσκεται 1 χιλιόμετρο ανατολικά από το ομώνυμο χωριό, στο δρόμο προς την Τσακίστρα και αποτελεί ένα από τα στολίδια της κοινότητας που παρουσιάζει την ιστορία των κυπριακών δασών, της ξυλείας και της επεξεργασίας του ξύλου.
Ελιόμυλος Κακοπετριάς
Στεγάζεται σε παραδοσιακό πετρόχτιστο οίκημα στην αυλή της εκκλησίας του Σωτήρα στην καρδιά του παλιού οικισμού της Κακοπετριάς και δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη του να γνωρίσει τη διαδικασία μέσα από την οποία παραγόταν το λάδι τις προηγούμενες εποχές.
Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης
Βρίσκεται στη Λευκωσία, στη γωνία της λεωφόρου Στασίνου και Κρήτης και πολύ κοντά στην καρδιά της πρωτεύουσας. Στεγάζεται σε ένα όμορφο αναπαλαιωμένο νεοκλασικό κτίριο και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς θησαυρούς του νησιού. Στους χώρους της φιλοξενούνται πίνακες και γλυπτά Κυπρίων καλλιτεχνών του 20ού αιώνα, αναδεικνύοντας την εξελικτική πορεία της κυπριακής τέχνης.
Κυπριακό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Συναντάται στα προάστια της Λευκωσίας, μέσα στο εργοστάσιο της Carlsberg στα Λατσιά και είναι το μεγαλύτερο του είδους του στο νησί με 2.500 εκθέματα, συμβάλλοντας στην καταγραφή της χλωρίδας, της πανίδας και της γεωλογίας του τόπου. Επίσης, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να ξεναγηθεί και στο υπερσύγχρονο ζυθοποιείο, όπου παρασκευάζεται η Carlsberg, αλλά και η κυπριακή μπύρα ΛΕΩΝ και να δει το εμφιαλωτήριο.
Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας
Εντοπίζεται στην παλιά πόλη, στη Λαϊκή Γειτονιά Λευκωσίας και συγκεκριμένα στην οδό Ιπποκράτους και θεωρείται ίσως το καλύτερο ιστορικό μουσείο της Λευκωσίας που παρουσιάζει την εξέλιξη της πόλης από τα προϊστορικά χρόνια έως και σήμερα, μέσα από μοναδικές και πλούσιες συλλογές.
Λεβέντειος Πινακοθήκη
Βρίσκεται στον πυρήνα της Λευκωσίας. στην οδό Αναστασίου Γ. Λεβέντη (πρώην Λεωνίδου), και συνιστά ένα εντυπωσιακό σύγχρονο και φιλικό προς το περιβάλλον 14ώροφο κτίριο, εξοπλισμένο με τελευταίας τεχνολογίας οπτικοακουστικά μέσα. Η πινακοθήκη φιλοξενεί πάνω από 800 σημαντικά έργα ευρωπαϊκής τέχνης, πίνακες ζωγραφικής, πορσελάνες, υδατογραφίες, χαρακτικά, σχέδια και έπιπλα εποχής, τα οποία στεγάζονται σε 3 μόνιμες συλλογές: τη Συλλογή του Παρισιού, την Ελληνική Συλλογή που συγκροτήθηκε από τον ίδιο τον Αναστάσιο Γ. Λεβέντη και την πιο πρόσφατη Κυπριακή Συλλογή.
Μουσείο Πέννας Κύπρου
Συναντάται στην πόλη της Λευκωσίας, στη Λεωφόρο Σεβέρη και αποτελεί το μοναδικό χώρο στο είδος του σε όλη την Ευρώπη. Τα πάνω από 500 εκθέματα της ιδιωτικής συλλογής του Βλαδίμηρου Ουλούπη Νίρου σχετίζονται με το γράψιμο και ταξιδεύουν τον επισκέπτη πίσω στο χρόνο, τότε που τα στυλό ήταν ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για τους ανθρώπους των γραμμάτων, μια αυστηρή και συνάμα ρομαντική σχέση ιδιοκτησίας και μια προσωπική χρήση ενός αντικειμένου και μέσου που έδειχνε πολλά για το χαρακτήρα αυτού που το χρησιμοποιούσε.
Μουσεία Παγκυπρίου Γυμνασίου
Είναι οι εκθεσιακοί χώροι του ομώνυμου σχολείου που είναι το αρχαιότερο μέσης εκπαίδευσης στην Κύπρο και βρίσκονται στην πρωτεύουσα, στην οδό Θησέως και Αγίου Ιωάννου. Τα εκθέματα αποτελούν δωρεές και χρηματικές χορηγίες αποφοίτων του σχολείου, ευεργετών ή άλλων φορέων και παρουσιάζονται σε 12 υπερσύγχρονες αίθουσες μέσα σε γυάλινες προθήκες, υποβοηθούμενα από τον κατάλληλο φωτισμό.
Μουσείο Αγώνος Λευκωσίας
Όντας ο μεγαλύτερος και πλουσιότερος χώρος αφιερωμένος στην ανεξαρτησία και το αίμα που έχυσαν για αυτήν οι πατριώτες του νησιού, το μουσείο μέσα στην παλιά πόλη ζωντανεύει στα μάτια του επισκέπτη τις συνθήκες πολέμου της εποχής, τις δυσκολίες και το σθένος που επέδειξαν οι Κύπριοι αντιμετωπίζοντας μια υπερδύναμη στο όνομα της ελευθερίας του έθνους. Από τα πιο εντυπωσιακά περιεχόμενα της έκθεσης είναι οι αυθεντικές αγχόνες που έχασαν τη ζωή τους τα μέλη της ΕΟΚΑ και οι φωτογραφίες-πορτρέτα των αγωνιστών, πλαισιωμένες με τεχνητό καντήλι που είναι συνεχώς αναμμένο.
Μουσείο Ιστορίας της Κυπριακής Νομισματοκοπίας
Είναι το μοναδικό στο είδος του στην Κύπρο και βρίσκεται στο κέντρο της Λευκωσίας και συγκεκριμένα στη οδό Φανερωμένης. Ο όμορφος και μοντέρνος χώρος που στεγάζεται στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, περιλαμβάνει πάνω από 500 νομίσματα που χωρίζονται σε 9 χρονολογικές περιόδους, από τα πρώτα νομίσματα που εκδόθηκαν στο νησί τον 6ο αιώνα π.X., εποχή που κυριαρχούσαν οι πόλεις-βασίλεια της Κύπρου μέχρι και μετά την Ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας του 1960.
Μουσείο Ιστορικής Μοτοσικλέτας Κύπρου
Η ιδιωτική συλλογή του συλλέκτη Ανδρέα Νικολάου βρίσκεται στην παλιά Λευκωσία και συγκεκριμένα στην οδό Γρανικού, περιλαμβάνοντας πάνω από 150 μοτοσικλέτες που χρονολογούνται από το 1914 έως και το 1983.
Μουσείο Κυπριακού Σιδηρόδρομου
Στεγάζεται στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό του χωριού Ευρύχου στην περιοχή του Τροόδους. Είναι το μοναδικό στο είδος του στην Κύπρο, παρουσιάζοντας και ζωντανεύοντας την ιστορία πάνω στις ράγες που έδωσε ώθηση στην οικονομία και την ανάπτυξη της μεγαλονήσου.
Μουσείο Κυπριακού Τύπου
Βρίσκεται στη Λεωφόρο ΡΙΚ στη Λευκωσία και στεγάζεται στη Δημοσιογραφική Εστία, αναδεικνύοντας την ιστορία της δημοσιογραφίας και την εξελικτική πορεία των εφημερίδων και περιοδικών της μεγαλονήσου, από την έκδοση της πρώτης εφημερίδας το 1878 επί Αγγλοκρατίας μέχρι και σήμερα. Η πλούσια συλλογή περιλαμβάνει επίσης υλικοτεχνικό εξοπλισμό, εργαλεία και μηχανές που χρησιμοποιήθηκαν για τη στοιχειοθέτηση και έκδοση των εφημερίδων.
Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Κύπρου
Εντοπίζεται μέσα στην πόλη της Λευκωσίας, στην πλατεία Αρχιεπισκόπου Κυπριανού και δίπλα από το Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο, το Βυζαντινό Μουσείο Λευκωσίας και το Μουσείο Αγώνος Λευκωσίας. Το πιο όμορφο και πλήρες στο είδος του, το μουσείο στεγάζεται σε παλιό μοναστήρι γοτθικής αρχιτεκτονικής του 15ου αιώνα του τάγματος των Βενεδικτίνων και περιλαμβάνει μια ευρεία γκάμα αντικειμένων και δραστηριοτήτων που έλαβαν χώρα στη μεγαλόνησο κατά το παρελθόν, όπως έργα υφαντικής, αγγειοπλαστικής, κεντητικής, μεταλλοτεχνίας, ξυλογλυπτικής, καλαθοπλεκτικής, δερματοτεχνίας, λαϊκής ζωγραφικής, παραδοσιακές ενδυμασίες, δαντέλες, γεωργικά εργαλεία, και πολλά άλλα.
Μουσείο Μονής Κύκκου
Βρίσκεται στα βορειοδυτικά του μοναστηριακού συγκροτήματος και αποτελεί ένα πνευματικό -και όχι μόνο- θησαυρό για ολόκληρη την Κύπρο. Ο εντυπωσιακός χώρος εκφράζει με τη διακόσμησή του την αίγλη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, και εντυπωσιάζει και σαν χώρος αυτός καθαυτός, με την αψιδωτή είσοδο και την τετράφυλλη μεγαλοπρεπή πόρτα, με την διαρρύθμισή του, τον κατάλληλο φωτισμό, τη βυζαντινή μουσική υπόκρουση, τα γρανιτένια πατώματα και τα μάρμαρα, αλλά και τις επενδυμένες οροφές με ξύλο καρυδιάς, εμπλουτισμένο με ξυλόγλυπτες διακοσμήσεις και επιχρυσώσεις.
Μουσείο-Παρατηρητήριο Λήδρα
Βρίσκεται μέσα στη Λευκωσία, στην οδό Λήδρας και στεγάζεται στο ψηλότερο κτίριο της παλιάς πόλης, στον γνωστό Πύργο Σιακόλα. Έχοντας μακράν την καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη θέα της διχοτομημένης πρωτεύουσας καθώς παρέχει θέαση 360 μοιρών της πόλης, στο χώρο παρέχεται επίσης ηχογραφημένη ιστορική αφήγηση σε διάφορες γλώσσες που εξιστορεί την ιστορική διαδρομή της Λευκωσίας από τη γέννησή της, εστιάζοντας στους σημαντικούς σταθμούς της μακρόχρονης ιστορίας της. Επίσης υπάρχουν διάφορα κατατοπιστικά σχεδιαγράμματα με ημερομηνίες και άλλα στοιχεία που ξεναγούν τον επισκέπτη στα ιστορικά κτίρια της πόλης, τις εκκλησίες, και τους δρόμους, αλλά και παλιές γκραβούρες και φωτογραφίες.
Μουσείο Τεχνών Ζαμπέλα
Συναντάται έξω από τα Ενετικά Τείχη Λευκωσίας, στην περιοχή του Καϊμακλίου, αποτελώντας ένα από τα στολίδια της περιοχής. Το μοντέρνο αρχιτεκτονικά τριώροφο οικοδόμημα που συνδυάζει την παράδοση με την καινοτομία, λειτουργεί ως ένα πολλαπλό κέντρο τέχνης με μοντέρνα και σύγχρονα δημιουργήματα της μόνιμης συλλογής της οικογένειας Ζαμπέλα που περιλαμβάνει πάνω από 1.000 έργα Κυπρίων του 20ου και 21ου αιώνα, Ελλήνων από τον 19ο έως τον 21ο αιώνα, αλλά και ξένων καλλιτεχνών.
Παιδικό Μουσείο Ρότα
Ένα από τα πρωτότυπα μουσεία στην Κύπρο, βρίσκεται στην οδό Θησέως, στην καρδιά της παλιάς πόλης της Λευκωσίας. Ιδρύθηκε από ένα μη κερδοσκοπικό οργανισμό με στόχο να προσφέρει ευκαιρίες δημιουργικής δράσης για παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς. Χρησιμοποιώντας τα εκθέματά του, το παιχνίδι και το παραμύθι, για βιωματικές γνώσεις και εμπειρίες, τα παιδιά καλούνται σε ένα ταξίδι εξερεύνησης και αυτογνωσίας σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο.
Ταχυδρομικό Μουσείο Κύπρου
Βρίσκεται στην εντός των τειχών Λευκωσία και πολύ κοντά στις εκκλησίες του Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Τρυπιώτη και του Αγίου Σάββα Λευκωσίας. Αρχίζοντας την ιστορική του αναδρομή από το 15ο αιώνα επί Ενετοκρατίας, όταν για πρώτη φορά οργανώθηκαν ταχυδρομικές επικοινωνίες από και προς την Κύπρο και φτάνοντας μέχρι και την Αγγλοκρατία, ο χώρος περιλαμβάνει σφραγίδες γραμματοσήμων, φιλοτελικό υλικό και μια συλλογή γραμματοσήμων από τον 18ο αιώνα έως σήμερα, που θεωρείται από τις καλύτερες στον διεθνή φιλοτελισμό.
Τοπικό Αρχαιολογικό Moυσείο Ιδαλίου
Εντοπίζεται μέσα στον ομώνυμο αρχαιολογικό χώρο της κοινότητας του Δαλίου και προβάλλει τα πλούσια ευρήματα του αρχαίου βασιλείου που προέρχονται από σχεδόν όλες τις χρονολογικές φάσεις της μακράς ιστορίας του. Το σημαντικότερο έκθεμα αποτελεί το πιστό αντίγραφο της χάλκινης Επιγραφής Ιδαλίου (πλάκας του Ονησίλου), έργο που έχει παραχωρηθεί και τοποθετηθεί από την Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού (όπου και βρίσκεται το πρωτότυπο).
