Στοιχεία ανάδειξης της κουλτούρας και σημαντικά κτιριακά μνημεία που αποτυπώνουν την ιστορία και τη λαογραφία του νησιού, τα μουσεία της Κύπρου λειτουργούν όχι μόνο ως αξιοθέατα, αλλά ως φορείς πολιτισμού του νοτιοανατολικότερου άκρου της Ευρώπης.
Αν και μικρή χώρα η Κύπρος, έχει έναν εντυπωσιακό αριθμό μουσείων που καλύπτουν όλα τα ενδιαφέροντα των τουριστών και προσφέρουν μια ευρεία γκάμα θεματολογίας που μπορεί να εντυπωσιάσει και τους πλέον απαιτητικούς «θιασώτες» του πολιτισμού. Το Terrabook μέτρησε 190 περίπου μουσειακούς χώρους και σου παρουσιάζει αλφαβητικά και ανά επαρχία, μερικά από τα σημαντικότερα μουσεία στην Κύπρο, κάποια που είναι μοναδικά στο είδος τους ή καταλαμβάνουν αξιοπερίεργες πρωτιές.
Αρχαιολογικό Μουσείο Κουρίου
Βρίσκεται στο κέντρο της Επισκοπής Λεμεσού και στεγάζεται σε ένα διώροφο αρχοντικό του 1937. Οι δύο εκθεσιακοί χώροι του μουσείου περιέχουν αρχαιότητες από τις διάφορες αρχαιολογικές περιοχές της Επισκοπής Λεμεσού, από την αρχαία πόλη του Κουρίου, το Ιερό Απόλλωνα Υλάτη, καθώς και τους οικισμούς και τις νεκροπόλεις της γύρω περιοχής.
Αρχαιολογικό Μουσείο Λεμεσού
Κοντά στο κέντρο της Λεμεσού, αποτελεί ένα από τα πιο παλιά μουσεία στην Κύπρο με ευρήματα, ταξινομημένα σε 3 κατηγορίες που αποτυπώνουν όλες τις σημαντικές ιστορικές περιόδου της Κύπρου, από την 10η χιλιετία π.Χ. μέχρι και το τέλος της Ρωμαϊκής περιόδου. Τα ευρήματα προέρχονται από το βασίλειο της Αμαθούντας, οικισμούς και νεκροταφεία από την πόλη και την επαρχία Λεμεσού.
Δημοτικό Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Λεμεσού
Βρίσκεται σε ένα πολύ όμορφο αναπαλαιωμένο κτίριο αστικής αρχιτεκτονικής της Οδού Ανδρέου. Στους χώρους του περιλαμβάνει συλλογές κυπριακής λαϊκής τέχνης και χειροτεχνίας από τα τέλη του 19ου μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, ενώ έχει τιμηθεί για την πλούσια συλλογή του με το βραβείο Europa Nostra το 1988.
Θεατρικό Μουσείο Κύπρου
Ένα από τα μουσεία της μεγαλονήσου που λάτρεψε το Terrabook και το μοναδικό αφιερωμένο στο θέατρο. Bρίσκεται κοντά στο κέντρο της Λεμεσού και προβάλλει σε έναν υπέροχο χώρο την ιστορία της θεατρικής δραστηριότητας από τα αρχαία θέατρα της ελληνιστικής και ρωµαϊκής περιόδου μέχρι και το 2010, ενώ χωρίζεται σε τρεις θεματικές ενότητες, την «ιστορία», τους «συντελεστές» και την «παράσταση».
Κυπριακό Οινομουσείο
Από τα πιο όμορφα και πλήρως οργανωμένα μουσεία, βρίσκεται στην Ερήμη και στεγάζεται σε ένα πέτρινο διώροφο κτίριο 150 ετών που αρχικά ήταν πανδοχείο για τους οινέμπορους από τα κρασοχώρια της Λεμεσού και της Πάφου. Απολύτως δικαιολογημένη η βράβευσή του από το European Museum Forum το 2008, το μουσείο οφείλεται στο μεράκι της ιδιοκτήτριας Αναστασίας Guy που δημιούργησε μια συλλογή που παρουσιάζει την διαδικασία παραγωγής κρασιού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και τους δρόμους του κρασιού στην Κύπρο. Αρχαία δοχεία και βάζα, κανάτια, συλλογή από γυάλινα ποτήρια του 20ού αιώνα, μεσαιωνικά αγγεία οινοποσίας, παλιά έγγραφα, χάρτες και εργαλεία είναι μόνο μερικά από τα εκθέματα στο πιθανότατα μοναδικό μουσείο κρασιού στον κόσμο που προβάλλει ιστορία 55 αιώνων.
Μεσαιωνικό Μουσείο Κύπρου
Βρίσκεται στον πυρήνα του ιστορικού κέντρου της πόλης και απέναντι από το παλιό λιμάνι. Στεγαζόμενο στον ιδανικό χώρο αφού βρίσκεται μέσα στο Κάστρο Λεμεσού, είναι αναμφισβήτητα ένα από τα πιο εντυπωσιακά μουσεία που κάνουν τον επισκέπτη να ταξιδέψει στην εποχή που το Βυζάντιο άφησε το σημάδι του στη μεγαλόνησο, να δει κατάλοιπα της ρωμαϊκής τέχνης και αρχιτεκτονικής, να μάθει για την εποχή που οι ιππότες μεσουρανούσαν, να ακούσει για το γάμο του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου με την Βερεγγάρια (τον μοναδικό βασιλικό γάμο στην ιστορία της Αγγλίας που έγινε εκτός Βρετανίας), και να νιώσει τις εμπειρίες του Μεσαίωνα. Μεταξύ των εκθεμάτων περιλαμβάνονται όπλα, πανοπλίες και στολές Βυζαντινών στρατιωτών, σαρκοφάγοι, εργαλεία, βυζαντινή, μεσαιωνική και ισλαμική κεραμική, χάλκινα και γυάλινα σκεύη, λύχνοι, κοσμήματα, νομίσματα και αρχιτεκτονικά μέλη που προέρχονται από βυζαντινά και γοτθικά κτίρια.
Μουσείο Γρίβα Διγενή
Αφιερωμένο στη ζωή και το έργο του ιδρυτή της ΕΟΚΑ, εντοπίζεται στη Λεμεσό και περιλαμβάνει προσωπικά του αντικείμενα, φωτογραφικό και άλλο έντυπο υλικό, από τη γέννηση μέχρι και τον θάνατό του. Αυτό όμως που κεντρίζει περισσότερο την προσοχή και το ενδιαφέρον επισκέπτη, είναι το κρησφύγετο του Γρίβα Διγενή που βρίσκεται στο υπόγειο, κάτω από το νεροχύτη της κουζίνας και μέσω μιας ξύλινης σκάλας που οδηγεί σε ένα μικρό δωμάτιο με ένα ράντζο, κάποιες εικόνες και ένα ξύλινο τραπεζάκι. Δίπλα από το κτίριο του μουσείου σε σκεπασμένο χώρο, εκτίθεται και το ιστορικό πλοιάριο «Σειρήν», το οποίο μετέφερε τον οπλισμό για την έναρξη του αγώνα το Μάρτιο του 1954
Μουσείο Ελιάς Ολέαστρο
Ένας πολυχώρος στην Ανώγυρα και ίσως το μοναδικό θεματικό πάρκο ελιάς στον κόσμο, δημιουργήθηκε το 2006 για να τιμήσει το δέντρο που έθρεψε τους Κυπρίους για χιλιάδες χρόνια. Το μουσείο είναι χωρισμένο σε δυο θεματικές ενότητες, στην ιστορία της ελιάς και του λαδιού από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι σήμερα και την τεχνολογία της έκθλιψης ελαιολάδου και το ρόλο του στην οικονομία. Ο χώρος συνιστά ουσιαστικά ένα μικρό θεματικό πάρκο με καφετέρια και εστιατόριο, φάρμα με πόνυ και καμήλες αλλά και επιχείρηση παραγωγής βιολογικού ελαιολάδου.
Μουσείο Ιστορικού και Κλασσικού Αυτοκινήτου
Ένα από τα πλέον αξιόλογα και άρτια οργανωμένα μουσεία στο νησί της Αφροδίτης, βρίσκεται λίγο έξω από την πόλη της Λεμεσού και συγκεκριμένα στον Ύψωνα. Αποτέλεσμα πολυετούς προσπάθειας του παλαίμαχου στους αγώνες ταχύτητας στα διεθνή, ευρωπαϊκά και κυπριακά ράλι, Ντίμη Μαυρόπουλου, (που έχει επίσης δημιουργήσει τη Λέσχη Ιστορικών και Κλασσικών Οχημάτων Κύπρου), το μουσείο έχει πάμπολλα και παντός είδους οχήματα. Κάποια έχουν πολιτισμική και συναισθηματική αξία για την Κύπρο, όπως η υπερθωρακισμένη προεδρική Cadillac που κατασκεύασε η αμερικανική κυβέρνηση για τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Μακάριο Γ’ το 1977, αλλά και το διάσημο πράσινο Mini του Мr. Bean με τη γνωστή κλειδαριά στο πλάι και το αρκουδάκι του, καθώς και το Rover P5 του 1973 που χρησιμοποιούσε η πρωθυπουργός της Αγγλίας Μάργκαρετ Θάτσερ.
Μουσείο Νερού
Βρίσκεται λίγο έξω από το κέντρο της Λεμεσού, στη Λεωφόρο Φραγκλίνου Ρούσβελτ 66 και στεγάζεται στο παλιό αντλιοστάσιο του 1925 και δίπλα από το Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας της πόλης. Ήταν το πρώτο στο είδος του στο νησί της Αφροδίτης, με σημαντικά αρχαιολογικά εκθέματα που έχουν σχέση με το νερό και διατέθηκαν από το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, καθώς και σπάνια αντικείμενα και όργανα που χρησιμοποιούνταν για την άντληση, τη μέτρηση, τον καθαρισμό.
Μουσείο Πετρωμάτων Πραστειού Κελλακίου
Είναι ένα από τα τρία τοπικά μουσεία του ομώνυμου χωριού και περιλαμβάνει πετρώματα, κρυστάλλους, ορυκτά, μονοκρυσταλλικά πετρώματα και απολιθώματα από διάφορες περιοχές του Τροόδους, αλλά και ολόκληρη την Κύπρο.
Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή
Είναι το πρώτο στο είδος του και μοναδικό μουσείο χαρακτικής και βρίσκεται στο χωριό Πλατανίστεια. Ο εκθεσιακός χώρος φιλοξενεί όλη την ιστορική πορεία της χαρακτικής, τις τεχνικές και τα υλικά της και έργα διάφορων δημιουργών, περιλαμβάνοντας περισσότερα από 3.000 έργα όλων των τεχνικών που χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα μέχρι και σήμερα και προέρχονται από την Ευρώπη, την Ασία, τη Λατινική Αμερική, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία. Σε άλλο χώρο παρουσιάζονται έργα του ίδιου του Χαμπή, ενώ δύο δωμάτια φιλοξενούν περιοδικές εκθέσεις.
Μουσείο Χαρουπόμυλου Λανίτη
Δίπλα από το Κάστρο Λεμεσού και στην καρδιά του τουριστικού κέντρου της πόλης, στεγάζεται σε ένα από τα μεγαλύτερα διατηρητέα βιομηχανικά κτίρια στο νησί που στα τέλη της δεκαετίας του 1800 χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη, αργότερα μετατράπηκε σε χαρουπόμυλο και μετά σαν αποθήκη λιπασμάτων. Ανακαινίστηκε στις αρχές του 2000 με τρόπο που να συνδυάζει την αυθεντική ατμόσφαιρα του παρελθόντος με τη σύγχρονη αισθητική. Και αποτελεί ένα συγκρότημα με 3 διαφορετικές ενότητες με διάφορες δραστηριότητες (εκθεσιακοί χώροι, εστιατόρια και άλλα). Στη μεσαία πτέρυγα, υπάρχει η αναπαλαιωμένη μηχανή του χαρουπόμυλου.
Παττίχειο Δημοτικό Μουσείο-Ιστορικό Αρχείο και Κέντρο Μελετών
Βρίσκεται κοντά στο κέντρο της Λεμεσού και στεγάζεται στην ανακαινισμένη πρώην Οικία του Άγγλου Διοικητή, παρουσιάζοντας ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας και της πολιτιστικής, οικονομικής και κοινωνικής κουλτούρας της Λεμεσού. Το διώροφο πρότυπο ερευνητικό κέντρο κι ένας από τους καλύτερα οργανωμένους χώρους έρευνας με το αρχείο εφημερίδων από το 1878 και έπειτα, διαθέτει επίσης εκθέσεις, πλούσιο φωτογραφικό υλικό και συλλογές αντικειμένων, καρναβαλίστικα κουστούμια, ιστορικά πορτρέτα και φωτογραφίες, αφίσες, έργα Λεμεσιανών καλλιτεχνών, μουσικές παρτιτούρες και μουσικά όργανα, χάρτες και γκραβούρες, βιβλία, αυθεντικά έγγραφα και ιστορικά ντοκουμέντα και έπιπλα.
Πηλαβάκειο Μουσείο
Συναντάται στο κέντρο του χωριού Φοινί και αποτελεί ένα από τα πιο παραστατικά μουσεία που στεγάζεται σε κτίριο του 16ου αιώνα της οικογένειας Πηλαβάκη, γνωστής για την ενασχόλησή της εδώ και αιώνες με την αγγειοπλαστική. Ο χώρος ιδρύθηκε με πρωτοβουλία και έξοδα του Θεοφάνη Πηλαβάκη που αναπαλαίωσε το οίκημα τη δεκαετία του 1980 και κοσμείται από το μεγαλύτερο πιθάρι στον κόσμο 2.000 λίτρων, το οποίο κατασκεύασε ο ίδιος το 2004 και είναι υποψήφιο για το βιβλίο Γκίνες.
Πλουμιστό Ψωμί
Ένα μοναδικό στο είδος του μουσείο, βρίσκεται μέσα στη Λεμεσό και είναι ένας χώρος με εργαστήριο αρτοδημιουργημάτων που ως εκθέματα, παρουσιάζει διακοσμημένα ψωμιά της μεγαλονήσου, στοχεύοντας στη διάδοση της πολιτισμικής κληρονομιάς μέσα από τη χρήση του άρτου. Ο καινοτόμος και πανέμορφος χώρος είναι έμπνευση και προσπάθεια της ερευνήτριας/συγγραφέως Ντορέτας Βοσκαρίδου που βρήκε τον τρόπο να στεγάσει και να οπτικοποιήσει την κυπριακή διατροφική λαογραφική παράδοση, την ιστορία και τον πλούτο του πολιτισμού του ψωμιού.
