Στοιχεία ανάδειξης της κουλτούρας και σημαντικά κτιριακά μνημεία που αποτυπώνουν την ιστορία και τη λαογραφία του νησιού, τα μουσεία της Κύπρου λειτουργούν όχι μόνο ως αξιοθέατα, αλλά ως φορείς πολιτισμού του νοτιοανατολικότερου άκρου της Ευρώπης.
Αν και μικρή χώρα η Κύπρος, έχει έναν εντυπωσιακό αριθμό μουσείων που καλύπτουν όλα τα ενδιαφέροντα των τουριστών και προσφέρουν μια ευρεία γκάμα θεματολογίας που μπορεί να εντυπωσιάσει και τους πλέον απαιτητικούς «θιασώτες» του πολιτισμού. Το Terrabook μέτρησε 190 περίπου μουσειακούς χώρους και σου παρουσιάζει αλφαβητικά και ανά επαρχία, μερικά από τα σημαντικότερα μουσεία στην Κύπρο, κάποια που είναι μοναδικά στο είδος τους ή καταλαμβάνουν αξιοπερίεργες πρωτιές.
Αρχαιολογικό Μουσείο Παλαιπάφου
Όντας ένα από τα πλέον σημαντικά μουσεία της Κύπρου, βρίσκεται μέσα στον ομώνυμο αρχαιολογικό χώρο και στεγάζεται στην ανατολική πτέρυγα της Μεσαιωνικής έπαυλης. Το συγκεκριμένο κτιριακό σύμπλεγμα αποτελούσε κατά το παρελθόν το κέντρο της περιφερειακής διοίκησης και επίβλεψης της παραγωγής ζάχαρης των Λουζινιανών. Η γοτθική αίθουσα στην ανατολική πτέρυγά του αποτελεί μέχρι και σήμερα, ένα από τα ωραιότερα γοτθικά μνημεία που σώζονται στο νησί, ενώ στο αίθριο της έπαυλης διοργανώνονται κατά καιρούς λογής καλλιτεχνικές παραστάσεις (το φεστιβάλ Εις Αφροδίτη). Ο χώρος του μουσείου κοσμείται από αντικείμενα που επεξηγούν την εξέλιξη της λατρείας της θεάς του έρωτα, Αφροδίτης (3ος αιώνας π.Χ. – Ρωμαϊκή Περίοδο).
Αρχαιολογικό Μουσείο Πάφου
Συναντάται στην είσοδο της ομώνυμης πόλης και αποτελεί το κεντρικό μουσείο της επαρχίας με τα πάμπολλα αρχαιολογικά ευρήματα. Ο χώρος στεγάζει μια συλλογή από ευρήματα των ανασκαφών που χρονολογούνται από τη νεολιθική εποχή έως το 1700 μ.Χ. Τα εκθέματα προέρχονται κυρίως από την Παλαίπαφο στα σημερινά Κούκλια, τη σημερινή Πάφο και την περίφημη Πόλη Χρυσοχούς, την Πέγεια, την Κισσόνεργα, τη Λέμπα, τις Πάνω Αρόδες, τη Σαλαμιού, τα Ακουρδάλεια, τον Πωμό, το Κιδάσι, τη Γεροσκήπου και πολλές άλλες ένδοξες περιοχές που άκμασαν τους προηγούμενους αιώνες.
Βυζαντινό Μουσείο Πάφου
Η εντυπωσιακή συλλογή έργων τέχνης της Μητρόπολης βρίσκεται μέσα στην ομώνυμη πόλη, δίπλα από τον καθεδρικό ναό Αγίου Θεοδώρου Πάφου και περιλαμβάνει εκθέματα που χρονολογούνται από τον 7ο έως και τον 19ο αιώνα και αφορούν εικόνες, δείγματα ξυλογλυπτικής, είδη εκκλησιαστικής μεταλλοτεχνίας, άμφια και είδη κεντητικής και παλαίτυπα βιβλία.
Εθνογραφικό Μουσείο Πάφου
Βρίσκεται μέσα στην ομώνυμη πόλη και στεγάζεται σε ένα διώροφο πετρόκτιστο κτίριο αστικής αρχιτεκτονικής του 1894 με καμάρες γοτθικού ρυθμού, μια μεγάλη αυλή και ολάνθιστους κήπους. Αποτελεί την ιδιωτική συλλογή του Γιώργου Ηλιάδη, αρχαιολόγου και ιδρυτή που συγκέντρωνε για περισσότερα από 50 χρόνια κομμάτια, αντικείμενα και είδη λαϊκής τέχνης από την κυπριακή ύπαιθρο, σε έναν από τους αδιαμφισβήτητα πλουσιότερους μουσειακούς χώρους σε όλο το νησί.
Μουσείο Ευαγόρα Παλληκαρίδη
Βρίσκεται μέσα στο χωριό Τσάδα και ήταν το πατρικό σπίτι του ήρωα του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ του 1955-59 κατά των Άγγλων. Τα εκθέματα στο χώρο περιλαμβάνουν προσωπικά στοιχεία και αντικείμενα της οικογένειας Παλληκαρίδη, φωτογραφίες, επιστολές και κείμενα του ήρωα-ποιητή.
Μουσείο Καλαθοπλεκτικής Ίνειας
Εντοπίζεται στο ομώνυμο χωριό και στεγάζει μια μεγάλη συλλογή ειδών καλαθοποιίας, παραδοσιακά εργόχειρα με καλάθια και υφαντά, διατηρώντας και προβάλλοντας στους τουρίστες την παράδοση του χωριού. Εκτός των άλλων, παρουσιάζονται και δίσκοι, διακοσμητικά τοίχων, χειροποίητα δίχτυα ψαράδων ψαριών και διάφορα δοχεία.
Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Γεροσκήπου
Βρίσκεται στην ομώνυμη κωμόπολη και απέχει περίπου 200 μέτρα από το ναό της Αγίας Παρασκευής Γεροσκήπου. Στεγαζόμενο στο παλιό αρχοντικό ενός βρετανικού προξένου του 18ουαιώνα, το μεγάλο πέτρινο κτίσμα με το καταπράσινο αίθριο, αποτελώντας ξεχωριστό δείγμα κυπριακής αρχιτεκτονικής, έχει κηρυχτεί ως αρχαίο μνημείο και προστατεύεται από το τμήμα Αρχαιοτήτων του νησιού. Στους δύο ορόφους του φιλοξενείται εκτενές εθνογραφικό υλικό και δείγματα λαϊκής τέχνης και παράδοσης από τον 18ο εώς και τον 20ο αιώνα, που έχουν συλλεχθεί από διάφορα χωριά και περιοχές της Κύπρου. Ξεχωριστή θέση έχουν τα χειροποίητα υφαντά που προέρχονται από το παφίτικο χωριό της Φύτης και το πατροπαράδοτο έθιμο του παστού, δηλαδή το στόλισμα πριν την ημέρα του γάμου, στο οποίο κι έχει αφιερωθεί ένα ολόκληρο δωμάτιο του αρχοντικού.
Μουσείο Μάας-Παλαιοκάστρου
Εντοπίζεται μέσα στον ομώνυμο αρχαιολογικό χώρο που βρίσκεται 13 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Πάφου, στην Πέγεια και τον περίφημο Κόλπο των Κοραλλίων. Το υπόγειο κτίριο, του οποίου ορατή εξωτερικά είναι μόνο η οροφή, κοσμείται με λεζάντες, ενημερωτικές πινακίδες, κείμενα, φωτογραφίες και χάρτες που αναπαριστούν την αποίκιση της Κύπρου από τους Μυκηναίους.
Μουσείο Πλοιαρίου «Άγιος Γεώργιος» Χλώρακας
Βρίσκεται στις ακτές του ομώνυμου χωριού, χτισμένο σε μια πολυσύχναστη τουριστική περιοχή με πολλούς κολπίσκους και πολλά εστιατόρια και ταβέρνες να το περιτριγυρίζουν. Το εντυπωσιακό μουσείο περιλαμβάνει πλούσιο φωτογραφικό υλικό, δημοσιεύματα του Τύπου και οπλισμό από τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ κατά των Άγγλων το 1955-59. Αυτό που ξεχωρίζει όμως το ίδιο το πλοιάριο «Άγιος Γεώργιος» που μετέφερε τη δεύτερη «φουρνιά» με πολεμοφόδια από την Ελλάδα στην Κύπρο για τον αγώνα κατά των Βρετανών.
Μουσείο Υφαντικής και Λαϊκής Τέχνης Φύτης
Παρουσιάζει ένα από τα πιο σημαντικά δείγματα της κυπριακής χειροτεχνίας και βρίσκεται μέσα στο ομώνυμο χωριό, δίπλα στην πλακόστρωτη πλατεία της κοινότητας. Τα εκθέματα του μουσείου είναι διάφορα παραδοσιακά εργαλεία, η βούφα (αργαλειός) με όλα τα βοηθητικά για την προετοιμασία των νημάτων, παραδοσιακές αντρικές και γυναικείες ενδυμασίες, παραδοσιακά παλιά πλουμιστά, σεμεδάκια, μαξιλαροθήκες, παπλώματα, και άλλα.
Τοπικό Αρχαιολογικό Moυσείο Μαρίου-Αρσινόης
Συναντάται στο κέντρο της Πόλης Χρυσοχούς και σε κοντινή απόσταση από το δημαρχείο, ενώ στεγάζεται σε νεοκλασικού ρυθμού κτίριο. Η συλλογή του περιέχει αντικείμενα από τη Νεολιθική εποχή μέχρι και το Μεσαίωνα, τα οποία και είναι χρονολογικά διατεταγμένα βάσει της ιστορικής εξέλιξη της Πόλης Χρυσοχούς, αλλά και ευρήματα των αρχαίων νεκροπόλεων της περιοχής, που εκτίθενται με γνώμονα την τοποθεσία ανεύρεσής τους.
