Μια από τις πιο σημαντικές περιόδους της ιστορίας της πόλης των Χανίων ήταν και όταν αποτέλεσε ενετική κτήση, μαζί με ένα μεγάλο τμήμα νησιών και παραλίων της Ελλάδας. Η Γαληνοτάτη της Βενετίας έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στα λιμάνι της Μεσογείου που κατακτούσε, με αποτέλεσμα τότε τα Χανιά να αποκτήσουν σπουδαία εμπορική δύναμη και ανάπτυξη που έδωσε ώθηση στην πόλη και διαμόρφωσε την εικόνα της ανά τους αιώνες.
Πολλά από τα αξιοθέατα και τα μνημεία των Χανίων ανάγονται στην ενετική εποχή. Παρά το ότι οι επόμενοι κατακτητές της πόλης, οι Οθωμανοί, ενίσχυσαν μεν την οχύρωσή της με φρούρια και τείχη, προσπάθησαν όμως να εξαλείψουν οτιδήποτε χριστιανικό, ακόμα και των Καθολικών, με αποτέλεσμα οι εκκλησίες κυρίως της ενετικής εποχής να έχουν υποστεί σοβαρές αλλοιώσεις. Ακόμα και έτσι όμως, το άρωμα των Ενετών δεν έχει σβήσει από την πόλη, με μια σειρά μνημείων και βέβαια το παλιό λιμάνι να μένουν αιώνιοι μάρτυρες της παρουσίας της Βενετίας στα Χανιά.
Ενετικό λιμάνι
Μαζί με τον Φάρο αποτελεί σήμα κατατεθέν της πόλης των Χανίων. Συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών και Χανιωτών, κυρίως το καλοκαίρι, όταν τα αμέτρητα εστιατόρια, ταβέρνες, καφετέριες και μπαρ κατά μήκος της παραλίας γεμίζουν κόσμο. Κατασκευάστηκε από τους Ενετούς από το 1320 μέχρι το 1356, εξυπηρετούσε το εμπόριο αλλά και τον έλεγχο της θάλασσας της Κρήτης για την καταπολέμηση της πειρατείας, ενώ τον 16ο αιώνα, κατασκευάστηκε το φρούριο Φιρκά στην είσοδο του λιμανιού στα δυτικά και ενισχύθηκε με τον Προμαχώνα του Αγίου Νικολάου του Μόλου.
Σε περίπτωση απειλής μία χοντρή αλυσίδα έδενε από το Φρούριο Φιρκά στην απέναντι βάση του Φάρου κλείνοντας της είσοδο του λιμανιού. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας το Ενετικό λιμάνι παρότι αποτελούσε κέντρο εμπορίου, αφήνεται στην τύχη του. Μόνο στα χρόνια της Αιγυπτιοκρατίας (1831-1841) ξεκινούν πάλι επισκευαστικές εργασίες και ανακαινίζεται και ο Φάρος. Από τα τέλη του 19ου αιώνα αδυνατούσε να εξυπηρετήσει τα μεγαλύτερα πλοία της εποχής και σταδιακά εγκαταλείφθηκε.
Εκτός από το Φάρο και το Φρούριο Φιρκά, στο Ενετικό Λιμάνι αξίζει να δείτε το Σαντριβάνι στην πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου, το Γιαλί Τζαμί, το παλαιότερο μουσουλμανικό οικοδόμημα της Κρήτης, τα βυζαντινά τείχη του λόφου του Καστελίου, το Μεγάλο Αρσενάλι και τα Ενετικά Νεώρια.
Ενετικά Νεώρια
Από τα εντυπωσιακότερα μνημεία στο Παλιό λιμάνι των Χανίων. Κατασκευάστηκαν τον 16ο αιώνα, όταν ο στόλος των Ενετών κυριαρχούσε στη Μεσόγειο, για να καλύψουν την ανάγκη επισκευών των πλοίων. Τα νεώρια λέγονται αλλιώς και Αρσενάλια, από την λατινική λέξη «arsenalli», ή και ως Ταρσανάδες.
Το 1599 το συγκρότημα αποτελούνταν από 17 Νεώρια, ενώ λίγο αργότερα ξεκίνησε η κατασκευή ακόμα πέντε προς τα ανατολικά του λιμανιού, των Νεωρίων του Μόρο, όπως λεγόταν ο υπεύθυνος Γενικός Προβλεπτής. Είναι μεγάλες πέτρινες κατασκευές, με αψιδωτή πρόσοψη, ανοικτά προς την θάλασσα, θολοσκέπαστα και επικοινωνούσαν μεταξύ τους με τοξωτά ανοίγματα στους εσωτερικούς τοίχους. Έκλειναν με ξύλινες πόρτες, ενώ η πρόσβαση γινόταν από μια μεγαλοπρεπή πύλη στο τέλος της σημερινής οδού Δασκαλογιάννη. Έχουν μήκος 50 μέτρων το καθένα, πλάτος 9 και ύψος 10 μέτρων.
Από τα Ενετικά Νεώρια σήμερα σώζονται επτά συνεχόμενοι θόλοι και το Μεγάλο Αρσενάλι και δύο νεώρια από το συγκρότημα του Μόρο, στο μυχό του λιμανιού. Η θαλάσσια πρόσβαση δεν υπάρχει πια, καθώς κατασκευάστηκε η προκυμαία. Η κεντρική πύλη οδηγεί πλέον στην μια από τις δύο πλατείες που δημιουργήθηκαν μετά την κατεδάφισή τους.
Μεγάλο Αρσενάλι
Το τελευταίο από τα νεώρια, προς τα δυτικά, είναι το Μεγάλο Αρσενάλι, που στέκει μόνο του, σε διακριτή θέση από τα υπόλοιπα. Η κατασκευή του είχε ήδη ολοκληρωθεί το 1600, όμως η συστηματική του αξιοποίηση ως λειτουργικό κτήριο δεν ξεκίνησε παρά τα μέσα του 19ου αιώνα. Το 1872 προστέθηκε στο κτίσμα και ο δεύτερος όροφος και από τότε χρησιμοποιήθηκε για να στεγάσει το Χριστιανικό Σχολείο, θεατρικές παραστάσεις, δημοτικό νοσοκομείο, αλλά και το Δημαρχείο των Χανίων, για περισσότερο από μια δεκαετία, από το 1928. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Εισβολής, το Μεγάλο Αρσενάλι βομβαρδίστηκε και υπέστη σοβαρές ζημιές που απέτρεψαν κάθε άλλη χρήση.
Στο τέλος του 20ού αιώνα, το Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου των Χανίων, αποφασίζει την αναστήλωση και ανάπλασή του, και από το 2002, το Μεγάλο Αρσενάλι των Χανίων λειτουργεί ως πολυχώρος εκδηλώσεων, φιλοξενεί συνέδρια και σεμινάρια, θεατρικές παραστάσεις, εργαστήρια και συναυλίες.
Μονή Αγίου Φραγκίσκου των Φραγκισκανών
Είναι ο μεγαλύτερος ενετικός ναός της πόλης. Βρίσκεται στη σημερινή οδό Χάληδων και στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο των Χανίων. Σώζεται στο μεγαλύτερο μέρος του, το κεντρικό κτίσμα όμως έχει αλλοιωθεί από σύγχρονες επεμβάσεις. Στη νότια πλευρά του ναού βρισκόταν η διπλή στοά με τα κελιά των μοναχών, ενώ στη βόρεια πλευρά υπήρχε ένας αρκετά μεγάλος κήπος, μέρος του οποίου σώζεται και σήμερα.
Στο ναό διακρίνονται διάφορες οικοδομικές φάσεις και αρχιτεκτονικά υστερογοτθικά στοιχεία. Από το καμπαναριό της μονής σώζεται η βάση του πύργου στην ανατολική πλευρά. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Μονή μετατράπηκε στο Γιουσούφ Πασά Τζαμισί, στις αρχές του 20ου αιώνα έγινε κινηματογράφος, ενώ κατά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο χρησιμοποιήθηκε σαν αποθήκη στρατιωτικού υλικού.
Μονή Αγίου Νικολάου Δομηνικανών
Δεσπόζει στην πλατεία της Σπλάντζιας, στην Παλιά Πόλη των Χανίων. Χτίστηκε γύρω στα 1320 από την αδελφότητα των Δομηνικανών της Κάντια. Αρχιτεκτονικά, ακολουθεί το πρότυπο της Κεντρικής Μονής του Αγίου Πέτρου και είναι βασιλικού ρυθμού.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, ήταν το Χιουγκάρ Τζαμισί, το κεντρικό τζαμί της πόλης. Εδώ φυλασσόταν το ιερό ξίφος του Τούρκου Δερβίση, ο οποίος πρώτος μπήκε μέσα στην πόλη, ανέβηκε στο καμπαναριό και με το ξίφος στριφογύρισε στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα καλώντας τους πιστούς σε προσευχή με την φράση: «Ένας είναι ο θεός και προφήτης του ο Μωάμεθ». Είναι ο μοναδικός ναός στην Ελλάδα που διατηρεί και καμπαναριό και μιναρέ.
Σε ολόκληρη την περίοδο της Τουρκοκρατίας αλλά και ως το τέλος του 1912 το ξίφος του Δερβίση παρέμενε στη Μονή Αγίου Νικολάου Δομηνικανών μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923, οπότε οι μουσουλμάνοι το πήραν μαζί τους. Το 1928 το τζαμί πέρασε στα χέρια των ορθοδόξων και μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο. Το αρχικό καμπαναριό της Μονής βρισκόταν στα βορειοανατολικά της εκκλησίας, όμως σήμερα δεν σώζεται.
Δυτικά του ναού βρίσκεται το αίθριο της περίκλειστης αυλής της μονής του Αγίου Νικολάου των Δομινικανών, που ήταν νεκροταφείο ευγενών και τιτλούχων κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας.
Τριμάρτυρη
Ο καθεδρικός ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου, η Μητρόπολη των Χανιών, βρίσκεται στο μέσον της οδού Χάληδων στην παλιά πόλη. Χτίστηκε στη θέση παλαιότερου ναού του 14ου αιώνα. Επί Τουρκοκρατίας μετατράπηκε σε σαπωνοποιείο, και εκεί που είναι σήμερα το καμπαναριό ήταν το καζάνι πού έβραζαν τα υλικά για το σαπούνι.
Ωστόσο, σε μια αποθήκη μέσα στο ναό εξακολουθούσε να φυλάσσεται η εικόνα των Εισοδίων της Παναγίας και μπροστά της άναβε πάντα ένα καντήλι, με την ανοχή του Τούρκου Πασά, διοικητή των Χανίων. Ο θρύλος λέει πως στα μέσα του 19ου αιώνα, στο σαπωνοποιείο δούλευε ο Τσερκάκης, στον οποίο εμφανίστηκε η Παναγία σε όραμα και του ζήτησε να φύγει, γιατί δεν ήθελε το σπίτι της να είναι σαπουναριό. Ο τεχνίτης έφυγε παίρνοντας μαζί του και την εικόνα.
Λίγο αργότερα, το παιδί του Πασά έπεσε στο πηγάδι, νότια του ναού. Στην απόγνωσή του ο Τούρκος επικαλέστηκε τη βοήθεια της Παναγίας, με αντάλλαγμα να επιστρέψει το ναό στους χριστιανούς. Το παιδί σώθηκε και ο Πασάς πιστός στο λόγο του ξεκίνησε την οικοδόμηση του καινούριου ναού.
Άγιος Ρόκκος
Κατασκευάστηκε το 1630, στη βορειοδυτική άκρη της πλατείας της Σπλάντζιας, στο κέντρο της παλιάς πόλης των Χανίων, πιθανότητα αφού πέρασε η πανώλη που είχε χτυπήσει τα Χανιά, καθώς θεωρείται ότι είναι ο προστάτης άγιος από την επιδημία. Σήμερα διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση και είναι επισκέψιμος.
Είναι στρογγυλής κάτοψης με τριγωνικό αέτωμα στην πρόσοψη, που είναι και το χαρακτηριστικό του. Κάτω από το γείσο, στη νότια πλευρά, υπάρχει η επιγραφή στα λατινικά «DEO O(PTIMO).M.(AXIMO) ET D(IVO). ROCCO DICATVM. M.D.CXXX.», που σημαίνει «Στον Άριστο και Μέγιστο Θεό και στον Άγιο Ρόκκο 1630».
Αγία Αικατερίνη
Βρίσκεται και αυτός ο ναός στην Σπλάντζια των Χανίων και υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε κατά τον 16ο αιώνα, καθώς η αρχιτεκτονική του παραπέμπει σε υστερογοτθικές μορφές. Η πρόσοψη του ναού της Αγίας Αικατερίνης είναι ενιαία, ενώ διακρίνεται η βάση του καμπαναριού στο κέντρο.
Ένα στρογγυλό παράθυρο σε κάθε πλευρά εκατέρωθεν της βάσης του στολίζει την πρόσοψη και φωτίζει το εσωτερικό του ναού, που χωρίζεται από καμάρες με γείσο. Παρόλο που κατασκευάστηκε και λειτούργησε ως ορθόδοξη εκκλησία, ενσωματώνει τον αρχιτεκτονικό διάκοσμο που συναντάμε στους καθολικούς ναούς.
Το ένα από τα δύο κλίτη του ναού είναι αφιερωμένο στον τοπικό Άγιο Ιωάννη Ερημίτη.
Παναγία των Renier
Είναι το παρεκκλήσι του Μεγάρου των Renier, από το οποίο σώζεται μόνο η Πύλη. Βρίσκεται στην πάροδο Θεοφάνους, στην παλιά πόλη των Χανίων και χτίστηκε το 1608. Είναι οικογενειακό παρεκκλήσι, μικρό σε μέγεθος και καμαροσκέπαστο. Κιονόμορφες κατασκευές στηρίζουν την καμάρα της στέγης ενώ διακρίνονται ως σήμερα τοιχογραφίες της εποχής που κατασκευάστηκε.
Σήμερα χρησιμοποιείται και ως χώρος εκθέσεων τέχνης και άλλων εκδηλώσεων του πολιτισμού. Στην Πύλη του Μεγάρου (επί της οδού Μόσχων) σώζεται η λατινική επιγραφή MULTA TYLIT, FECITQUE ET STUDVIT DULCES/ PATER, SVDAVIT ET ALSIT, SEMPER REQUIES CERENAT. CDC VIII. IDI. B. IAN, η οποία μεταφράζεται: «Πολλά έφερε, έκαμε και μελέτησε ο γλυκός πατέρας, κοπίασε και ίδρωσε. Ας τον σκεπάζει αιώνια γαλήνη».
Παναγία των Θαυμάτων
Στο Καστέλι των Χανίων, στο τέρμα της οδού Αγίου Μάρκου, βρίσκονται τα ερείπια της Μονής της Παναγίας των Θαυμάτων, που χτίστηκε το 1615 για τις Δομινικανές μοναχές της πόλης. Η Santa Maria dei Miracoli, όπως είναι το λατινικό της όνομα, ήταν ένα ολόκληρο συγκρότημα, με καθολικό και κελιά, περιτριγυρισμένα από τείχος.
Συγκέντρωναν, κατά την εποχή της μεγαλύτερης άνθισης της ενετικής κατοχής στα Χανιά πλήθος πιστών. Σήμερα σώζεται ο νότιος και τμήμα του ανατολικού τοίχου του καθολικού, τμήμα των κελιών και του εξωτερικού τείχους, καθώς και ένα μέρος από τον παλιό σκεπαστό διάδρομο, που οδηγούσε από το καθολικό στα κελιά.
Επιλογές διαμονής στα Χανιά σε χαμηλές τιμές από το trivago.gr!
