Τα ελεύθερα χωριά της Κύπρου είναι περίπου 430 σε αριθμό και μοιράζονται μεταξύ των επαρχιών του ελεύθερου τμήματος του νησιού (επαρχία Αμμοχώστου, επαρχία Λάρνακας, επαρχία Λευκωσίας, επαρχία Λεμεσού και επαρχία Πάφου).
Αλλού φυσά βουνίσιος δροσερός αέρας και αλλού θαλασσινή δροσιά. Τα χρώματα εναλλάσσονται, το ίδιο και οι ήχοι: ο παφλασμός των κυμάτων, τα γάργαρα νερά ενός ποταμού, το κεάηδημα των πουλιών, και τόσοι άλλοι ήχοι και εικόνες που συνοδεύουν τον επισκέπτη σε κάθε βήμα του. Ιδανικά για ήσυχες διακοπές, ορειβατικές ή καλοκαιρινές εξορμήσεις, στις περισσότερες κοινότητες επιβιώνουν ζωντανά πανάρχαια έθιμα και νωπές οι ιστορικές μνήμες, ενώ η γνήσια κυπριακή φιλοξενία των κατοίκων τους, αφήνουν αλησμόνητες εικόνες και εντυπωσιάζουν τους απανταχού επισκέπτες.
Τα χωριά της Κύπρου που βρίσκονται στα «σωθικά» του νησιού παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Ένας περίπατος στα πολυσύχναστα σοκάκια τους, στις ξεχασμένες πλατείες τους, και στα τοπικά ταβερνάκια τους θα αφήσει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη άφωνο.Η σπάνια φυσική ομορφιά, οι μοναδικές περιοχές φυσικού κάλλους, αξιοθέατα πολιτισμού ποικίλων ιστορικών περιόδων, αλλά και εκκλησίες που έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco, κοσμούν γενναιόδωρα την ενδοχώρα της Μεγαλονήσου.
Με τη γλυκιά νοσταλγία να περιπλανιέται στα λιθόστρωτα σοκάκια της Φικάρδου ή περιδιαβαίνοντας την Τόχνη, με εικόνες και μυρωδιές να ξυπνούν συγκινήσεις παραχωμένες στα πιο απόμερα σημεία του μυαλού του, ο περιηγητής των χωριών της Κύπρου αναζητά τη θαλπωρή σε μερικούς από τους ωραιότερους ορεινούς οικισμούς του νησιού.
Σκαρφαλωμένα στην οροσειρά του Τροόδους, βρίσκονται μερικά από τα ομορφότερα χωριά της Κύπρου. Η βουνίσια γοητεία είναι μοιρασμένη στα γραφικά χωριά της Πιτσιλιάς, τις Πάνω Πλάτρες, τις Κάτω Πλάτρες, το ψηλότερο χωριό του νησιού (στα 1.400 μέτρα υψόμετρο) τον Πρόδρομο, και τους οικισμούς που βρίσκονται γύρω από την ορεινή ραχοκοκαλιά του τρίτου μεγαλύτερου νησιού της Μεσογείου. Τα κεφαλοχώρια Αγρός, Κυπερούντα και οι όμορφες κοινότητες των Ασκά, Πεδουλά και Μουτουλλά, αποτελούν μερικά από τα σημαντικότερα θέρετρα της περιοχής. Αν και δεν έχουν πολλούς μόνιμους κατοίκους, χειμώνα-καλοκαίρι γεμίζουν με κόσμο.
Το νησί της Αφροδίτης περιτριγυρίζεται από δεκάδες γραφικούς οικισμούς, οι οποίοι έχουν ενσωματωθεί πλήρως στο φυσικό περιβάλλον και τα παραμυθένια τοπία που τους συνθέτουν. Κάποιοι από αυτοί είναι πολύ τουριστικοί, όπως η Κακοπετριά κι ο διατηρητέος παραδοσιακός Καλοπαναγιώτης, ενώ κάποιοι άλλοι σχεδόν άγνωστοι, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τη Φύτη και τη Χούλου.
Οι Πάνω Πλάτρες και οι Κάτω Πλάτρες, φημισμένα εξοχικά θέρετρα της άρχουσας τάξης κατά το παρελθόν, τα άκρως παραδοσιακά Πάνω Λεύκαρα και Κάτω Λεύκαρα, η Βαβατσινιά, ο Κάτω Δρυς, η Καλαβασός, είναι ορισμένα ακόμη από τα χωριά που δέχονται πληθώρα τουριστών κατά τη διάρκεια του χειμώνα λόγω της κοντινής τους απόστασης από τις πόλεις της Λάρνακας και της Λευκωσίας. Αρκετά από αυτά μάλιστα, φημίζονται επίσης για τις γιορτές-φεστιβάλ τους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες που προσελκύουν πλήθος ντόπιων και ξένων τουριστών.
Στους πρόποδες του Τροόδους όμως, εκτός από τους δεκάδες αμπελώνες, οι οποίοι παράγουν κάποια από τα καλύτερα κρασιά και την κουμανταρία του νησιού, κουρνιάζουν και μερικά από τα πιο όμορφα χωριά της επαρχίας Λεμεσού. Βουνί, Κοιλάνι, Πελένδρι, Καλό Χωριό Λεμεσού, Βάσα Κοιλανίου, είναι μερικά μόνο από αυτά.
Στα ανατολικά βρίσκονται κοινότητες, όπως η Δερύνεια στην επαρχία Αμμοχώστου, τα οποία υπέστησαν μεγάλες αλλαγές εξαιτίας της τουρκικής εισβολής του 1974. Αποτέλεσμα της ιστορικής αυτής συγκυρίας, αποτελούν σήμερα κι άλλα χωριά, όπως η Πύλα στην επαρχία Λάρνακας, που σήμερα συνιστά μία από τις σπάνιες περιπτώσεις κοινοτήτων, στην οποία και συνυπάρχουν Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι υπό την εποπτεία του ΟΗΕ.
Λιγότερο γραφικά αλλά με περισσότερη ζωή καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, είναι τα χωριά που βρίσκονται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού. Οι κοινότητες της επαρχίας Πάφου, είναι περισσότερες από 130 και σχεδόν όλες τους, διατηρούν τα αυθεντικά παραδοσιακά χαρακτηριστικά της Μεγαλονήσου. Το ρολόι του χρόνου σε πολλές απ’ αυτές φαίνεται να έχει σταματήσει κι έτσι εκεί, ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει την«αγνή» πλευρά του νησιού της Αφροδίτης. Συναντώντας «αληθινούς» Κύπριους χωρικούς που θα τον υποδεχθούν μ’ ένα πλούσιο σε τοπικά εδέσματα τραπέζι, ενώ η περιήγηση στα χωριά του νησιού είναι μια διαδρομή στην ιστορία και στο παρελθόν της Κύπρου, με μύθους και αληθινούς ήρωες, όπως στην Πάνω Παναγιά, το χωριό – σπίτι του Εθνάρχη Μακαρίου.
Σκουριώτισσα, Κισσούσα, Μηλικούρι, Αληθινού. Σ’ αυτά τα χωριά της Κύπρου ο χρόνος σταμάτησε. Μακριά από τις πολυπληθείς πόλεις, κρυμμένα και ξεχασμένα από τους περισσότερους, ερημωμένα, όμως παραμένουν πάντα γραφικά και όμορφα. Σε άλλες τοποθεσίες, τα αγροτουριστικά καταλύματα προσπαθούν να μυήσουν τον επισκέπτη στα ατόφια κομμάτια μιας άλλης, περασμένης εποχής, κομμάτια που αποπνέουν μια αλαργινή, διαχρονική γοητεία που μόνο το πέρασμα του χρόνου μπορεί να αφήσει πάνω στα έργα των ανθρώπων. Η Λόφου, το Γούρρι, η Σκαρίνου, η Φασούλα, το Φοινί, το Όμοδος, η Λάνια, και άλλα, είναι ορισμένοι από τους αγροτουριστικούς προορισμούς του νησιού.
Ανακαλύψτε παλιά αρχοντόσπιτα, περιηγηθείτε σε γραφικά στενά σοκάκια, παραθαλάσσια ψαροχώρια (Μαρί, Άγιος Τύχωνας, Χλώρακα, Κάτω Πύργος Τηλλυρίας, Λατσί, Πωμός), τα ορεινά του Τροόδους, οικισμούς χαμένους στο χρόνο και την ιστορία, και φυσικά ανακατευτείτε με τους ντόπιους! Από αυτούς θα μάθετε ιστορίες για το καθένα ξεχωριστά και πολλά από τα μυστικά τους. Πέτρα-πέτρα, βήμα-βήμα, τα χωριά της Κύπρου έχουν βιώσει δυνατά κάθε στιγμή της ιστορίας.
